Dolatkhanu Alibhai Gulamhusein Jiwani

Partners

Alibhai Gulamhusein Jiwani 1998

Children

Firoz Gulamhusein Jiwani

Rifat GulamhuseinJiwani

Shafik Gulamhusein Jiwani

Zulfikar Gulamhusein Jiwani

આ વાર્તાના ગુજરાતી અનુવાદ માટે નીચે સ્ક્રોલ કરો!

Memories of Africa

As narrated to and prepared by Zahir K. Dhalla, 2012

Author’s Note

Raibanu has sharp faculties, her hearing evidently is crystal clear, she is articulate and her memory is very good. She related her memories to the author very patiently and calmly, sometimes with wet eyes when talking about the hard times that hit the family when she was barely a teenager. [Her pre-childhood family history was related to her by her mother Jenabai; her father Pardhan passed away when she was just over 3 years old.]

Dolat is independent of spirit and physically independent too, walking on her own (but using a walker for protection and safety), going out for daily walks in the grounds of her condominium complex.

She is very contented and – very happy that all her sons have done well and have wonderful wives and good children. (All relationships identified herein are with respect to Dolatkhanu e.g. maa Jenabai Lira is Dolatkhanu's maa, unless explicitly stated otherwise. Words in italics are non-English words explained in the glossary at the end, which also includes acronyms. This is written chronologically but divided locationally by the places of primary residences – Kilwa Kivinje, Mikindani, etc.

Some Historical Dates-Some Family Milestones

c1901 Father Pardhan migrates to Kilwa Kivinje

1905-07 Maji Maji Rebellion in GEA against German rule

1914-18 World War I

1924 Dolat is born in Kilwa Kivinje

1938 Brother Nazerali dies

1939-45 World War II

1941 Family loses everything

1941 Family moves to Mikindani, then Mahuta

1942 Family moves to Nanyamba

1946 Imam;s Diamond Jubilee-Dolat is married, moves to Ikizu

1959 Jiwanis move to Mtwara

1961-63 Tanganyika, Uganda, then Kenya gain independence

1962-75 Mozambican guerrilla war against Portuguese Mozambique

1964 Revolution in Zanzibar

1972 Idi Amin expels all Asians from Uganda

1979 Dolat & Alibhai move to Toronto '

I. Kilwa Kivinje, SE Tanganyika,1924-41

Daulatkhanu Pardhan Bhanji Samji Dossani Alarakhia Asaria was born October 15th, 1924, the fifth of Pardhan's brood of six, the five of them all being born in Kilwa Kivinje. The name Dolatkhanu means wealthy lady – dolat+khanu - a name which ironically was and was not the story of her early life.

1927-28: Sojourn in India

Father Pardhan, a prominent businessman in Kilwa Kivinje for more than two decades, took ill in 1927. A doctor in Zanzibar advised him a change of climate would do him good and so he went back to India, taking the family with him. His youngest son Badru was born there. But her Father Pardhan passed away in 1928.

The family returned to Kilwa Kivinje where the two eldest brothers joined kaka Pirbhai in the family business.

Living in Kilwa Kivinje

They lived in a double-story building that they owned. The ground floor was the dukan, the upper the residence. The dukan had the retail area in front with a barzo outside and several storage rooms at the back where they stored cases of chandrus and meeñ, and separate storage all the way at the back for the 100 kg bags of bhata, separate because of its heat and smell! The retail area had chhalis of chokha, chora, etc and maa sitting in her chair overlooking retail sales which were measured out by the pishi and kibaba. Maa till her death had good eyesight, hearing and most of her teeth!

There were four rooms on the upper level, the largest closest to the street where maa and her three girls – Fatma, Rehmat and Dolat – slept, with little brother Badru sleeping with maa. And it had a big hindolo! The other rooms were for chacha and brothers Nazerali and Habib, except Nazerali who, because his room was at the very back and thus got all the stench and heat from the bhata room right below, rented a place across the street to sleep in. There was a big lawani with big trees – kungu, ambli - and their own waw. The water from the waw was for all use except consumption and cooking for which they got their water from the jamat khana waw. All Ismailis got their drinking and cooking water from the jamat khana waw which was very deep, thus whose water was not only potable but sweet. Servants fetched the water in pairs of debe hung off a rod and slung over the shoulder.

They also had two cows with a water trough for them. They had engaged a native gowad who would come early in the morning, first to milk the cows and then to take them away for grazing. He would bring them back before evening, milk them again and tether them for the night. In addition to grazing grass, they were also fed with selected cooked grains.

Door-to-door grocery vendors came every day bringing vegetables, fruits, even meat, fish being abundant but meat not as much. There was no electricity nor refrigeration so everything had to be consumed fresh. Khatija chachi taught Dolat Gujarati at home - reading and writing: ka, kha, ga, gha, etc and barakhadi. At age 6 she went to the local school, where all the teachers were Hindus - she recalls one, a Mr. Bhat. There she learned more Gujarati and gañantri and later, beginning in Standard IV, English. She was also taught sewing and embroidery and once a year, an auction was held to sell the students' handiwork to raise funds. Years later these skills would make the difference between starvation and making ends meet! There also were annual school celebrations where there would be rasada and other Gujarati dancing.

At home and in school, Dolat spoke Gujarati. After jamat khana, she would speak either Gujarati or Kiswahili. She also learned Marathi from the daughter of brother Nazerali's good friend Dr. Joseph.

A typical school day:

– breakfast of chai and usually maa's preference of rotlo but sometimes rotli or puri, then a 10-15 minute walk to school.

– 8 am school begins; unlike boys who wore uniforms of white shirts and khaki shorts, girls wore short dresses of any color; girls sat on one side, boys on the other, on benches.

– mid-morning break: the girls would congregate and share whatever snacks they had brought including kungu from Dolat's lawani – as she recalled it kungu would leave tell-tale red stains on the lips which the teacher would see and rebuke them for the 'mess', so they would finish off by chewing gunda and rubbing their lips to erase the stains! - of course, all the time the girls took turns as look-outs for an approaching teacher before he could catch them in the act!

– lunch break, back home: saag, chokha, rotli – 2 pm afternoon session begins – 4 pm school is over; return home where toddler niece Roshan would be waiting at the window and jumping excitedly upon seeing Dolat who would then take her for a half-hour walk around the neighborhood; then it was time for homework, and then getting ready for JK

But continuing with schooling was a constant battle as the male elders were not in favor of girls going out unescorted and did not believe girls needed much formal schooling and on February 28, 1938, a date she remembers to this day, she was removed from school. She was only 13 at the time and so much wanted to be a nurse, a goal never to be achieved. She would finish only 5 chopri.

Her life routine changed – she helped in and learnt housework, helped make sufra, helped raise toddler Roshan who was very attached to her, did embroidery and sewing.

There was an Ismaili population of 200+ and being such a small town, she just had a few friends of her age, Shiri Madhani, and Sheru nee Ibrahim, who would also later live in Toronto at the same time as her but who have now passed away.

1937-1938: Sisters married, Brother's Death,

Sister Fatma was engaged and they decided to have her married by the Imam during the Golden Jubilee visit to Dar es Salaam. And once in Dar,sister Rehmat's marriage was arranged by Chacha, brother Nazerali insisting that both sisters have the same dagina, etc. Next year, however, the family lost brother Nazali in very tragic circumstances. He was only 27 years old. The date was Feb 28, 1938.

Badru Bhanji Pardhan Family 1950 and Nazarali Bhanji Pardhan

Tombstone of Nazarali Pardhan Bhanji

1938-41: Vaañs, Maal, Lorries – All Lost!

The next disaster less than a year of Nazerali's death was when one of their vaañs was lost at sea with all its cargo. A huge loss in itself, there was more to come – much more. Another vaañ was lost at sea, then yet another. They had transportation lorries. One of them caught fire, a complete write-off. And then another.

A very dejected brother Habib decided to leave Kilwa Kivinje where they had seen enough grief. It was decided to wind down the business, Chacha would head off north to Mombasa in Kenya, while Habib and the rest of the family would head south to Mikindani, just outside Mtwara.

They decided to send the remaining goods from the business for sale in Dar es Salaam by vaañ. But while it was anchored in the waters, fully loaded, it caught fire, including the flammable Chandru's! The huge blaze clearly visible in town Kilwa Kivinje, cries went up “ Makuti's [the crew chief] vaañ is on fire!”. A local Greek, by the name of Emgari, frantically tried to organize a rescue but it proved to be difficult to get to the ship, having to cross deep waters. Chacha wanted to drown himself and attempted to wade in but was held back by the town folk.

A maalim sheikh offered to help lift this “curse” but it not being something that they believed they did not pursue this course of action.

And so Habib and the rest of the family became destitute, in the full sense of the word. All they were left with were two cows! and the house, for which was no demand in the market at the time (World War II was raging on) and so could not be converted into cash. They sold milk from their two cows and from the maavo made from it they made peda to order. They took food orders. Dolat knitted wool sweaters and socks, sewed moti as decorative borders and designs on dresses - she did nieces Roshan and Gulshan's decorations. They lived together - Maa, brother Badru, brother Nazerali's daughters, Gulshan and Roshan and she did silai under bhabhi Sheru's guidance. They used madifu for fuel as they could not afford firewood much less charcoal. Dolat would secretly, lest brother Habib found out, go out in the evening to collect kaachli as fuel from a woman whom she had asked not to throw them away.

Meanwhile, Sheru was suffering from asthma. There was a 200/= doctor's bill which the doctor said he would forgive but Habib insisted on paying even though they did not have money. Eventually a friend “lent” them money to be repaid whenever possible.

Finally, in 1941, they prepared to leave Kilwa Kivinje and boarded a vaañ to go 250 km south to Mikindani, 7 km west of Mtwara. Neighbors brought them bhato. Maa reflected ruefully that the family is leaving after having lived there for 40 years.

But misfortune was still not done with them. Their vaañ ran aground. The crew got off to dislodge it. Sikina went into labor and thus was born son Mehndi. Four days later, upon landing at Mikindani, the captain, unaware of the family's financial condition, said beamingly to Habib that there now was an additional passenger (meaning Mehndi) and surely a zawadi was due. Habib had 5/= on him, the only money he had, which he gave to the happy captain. Thus when they arrived in Mikindani, they were broke – flat broke.

II. Mikindani-Mahuta-Nanyamba, SE Tanganyika 1941-46

In Mikindani, in 1941, they went to a place rented for them by sister Fatma's jeth Habib Hirji. The children cried for chai and snacks, maa crying along too. They had a sigadi and utensils but no tea leaves, milk, sugar nor charcoal. And maa also worried about Sikina who had delivered her son Mehndi while on the vaañ without any medical assistance or care – she felt Sikina needed to be checked out by a doctor. [As Dolat related this to the author, it was with wet eyes, furrowed brows, lips were drawn in, pinched to hold back tears. To this day, even memories of those hard days are tough on her.]

But here was when Dolat's efforts back in Kilwa Kivinje came to the rescue. From her sewing and embroidery work, she had saved a little here, a little there, 300/= in all! And with that she paid for a doctor for Sikina and, 2/=, 3/= at a time, bought tea, sugar, etc (World War II rationing was still on).

Yet it was still tough times. They slept more than one person per bed. Dolat remembers sleeping with one hand dangling over the bed's edge! In lieu of rent, Habib Hirji got them to do sufra and Taaliko halwo as well as food for the opening ceremony of a second storey he was erecting on his house (on which he lavished much money, referring to it as “his baby” as he did not have any children). He supplied the ingredients, they did the labour.

Mikindani Jamatkhana

A source of help in their struggle to make ends meet was Habib Hirji's cousin Jenabai nicknamed Mama Tekla. It was for the home remedies that natives had nicknamed her after a Ndanda Mission nurse named Tekla.

After a few months in Mikindani, with Habib Hirji co-signing they obtained goods to start a duka in Mahuta, 125 km in the interior to the south-west, with an Ismaili population of just 5 or so families including Abdulla Jadavji, Rajabali Jadavji and Husein Manji. They had this small place which they divided up in two with a curtain! The side towards the street was their retail shop, the other their living quarters. Their stove was three stones!

Habib Hirji's younger brother Nazerali in Mahuta offered a goods contract to brother Habib but the latter turned it down because it entailed an onerous commitment he could not make. And once again, Dolat did sewing, this time also helping out in the shop. But now, once a week they could afford to eat a 6 cents chicken. The children would fight for the tang and Dolat would settle it by telling them that everyone had to take turns.

After a year of trying out Mahuta and finding the prospects not good, they moved shop to Nanyamba, half way back towards Mtwara, acquiring their maal all the way from Mombasa in Kenya. Nanyamba had a slightly larger Ismaili population of about 50. There too they lived in a place divided in two – by a curtain!

Sheru bhabhi's asthma got worse. She was in a bad halat. An African who heard about it came by and seeing her state asked why they were not seeking treatment. He offered to cure her and asked for 60/= but only when she was cured. He brought his ingredients/ potions. They provided him pieces of chicken and he cooked it all and gave it to Sikina. She was cured! And he recommended for her kalumba phaki. Brother Habib not only paid him the 60/= but also gave him a kanzu of basta and an embroidered cap.

Noises, Snakes, ...

Nighttime in Africa could be terrifying sometimes.

Mikindani: They heard someone attempting to break in through the door – a burglar? They called out to the neighbors but there was no response. They recited dua, tasbih, ginan, thus spending the whole night.

[Arabic] Allah huma inni auz baika, milan khabso wal khabais

[Gujarati] Ya Khuda amone dur rakhje bad-ruo thi, je nar ane nari jatna chhe

'O Allah keep us away from evil souls, who are male and female '

In the morning, to their relief, they found the door had not been broken into.

A couple of decades later, in Mtwara, Dolat recalls banging noise on their bati roof, even the neighbor complaining. A servant was posted as an all-night sentry but nothing was seen. Quranic ayats were recited through the night to ward off any possible evil.

Nanyamba: Snakes!

She remembers them - sometimes dangling from the ceiling joists. They were told to burn ghee whose smoke would blind them and then they could be killed. And if there were two snakes – a male and a female – both had to be killed because if one escaped it would come back for revenge!

Home remedies: For example, maso were usually cut and treated by a barber but sometimes a house servant was engaged who after cutting it applied red hot chilly powder to the wound, resulting in screams of agony, this from Dolat's own personal experience!

In Nanyamba, she was told this was a Cutchhi town and if she was to make friends in the community, she better learn in Cutchhi by heart.

In 1942, brother Badru went to Mombasa for his studies, and in 1946, he returned to the family in Nanyamba.

Fatma also died soon. Fatma's husband Gulamali never remarried, worried about how it might affect his children. Eventually, his high blood pressure got the better of him and he died at Ndanda Mission Hospital.

In Musoma, in the late 1950s, Dolat came to know of another bizarre occurrence – that of a neighbour Saambai who while washing her feet underneath her newa came under the influence of a passing pari and was thus “seized”. She had relatives in Kampala, across the lake, where people said there was someone who could expel the evil. She had to be force-carried by four strong people on to a boat to Kampala (so Alibhai related this to Dolat). This incident had a happy ending as Saambai returned to Musoma – cured!

And outside their shop, they kept a tungi filled with water (which cost 1/= per debe) so that any passing native need not go thirsty.

1946: Sagai and Marriage

The Diamond Jubilee of the Imam was time for many marriages for Khoja Ismailis. And so it was that cousin Chacha Kassam Amersi in Mwanza talked to Chacha Pirbhai Bhanji about the Gulamhusein Jiwanis of Ikizu, who occasionally bought maal from his company and about Alibhahi Gulamhusein Jiwani, five years her senior, as a good match for Dolat. Chacha agreed to this match.

Her sagai and marriage was the very next day, August 9th, 1946. She had know nor even cast a glance of her future life partner until, as she recalled, "ame suwa gia" (we went to sleep). They were married by the Imam in a big hall with many couples. As their names were called out, they approached the Imam, who took their hands, joined them, patted their shoulders and blessed them. In lieu of her gift of a gold chain for the Imam, she paid 51/= (she doesn't know why this odd amount) for which she was loaned one and which she draped over the Imam's neck. It was then given to the next couple.

Alibhai took his fresh new bride on a movie date in Dar es Salaam. Even though by then Dolat was his wife, it was a date in a true sense: Dar was jam-packed with the thousands upon thousands of out-of-towners attending the Diamond Jubilee. So much so that those who did not have relatives with whom they could put up, were very unlikely to find any accommodation anywhere. In light of this, there was a vast camp built on open ground to house these visitors. Thus, Alibhai and family stayed in the camp while Dolat (and family) stayed at sister Rehmat's before AND after marriage - except for a two-day break: newly wed couples too needed to find accommodation and the Ismaili rest house was on a 'ration' of two nights maximum! So after two nights at the rest house, Alibhai went back to camp, Dolat to sister Rehmat's. And thus, the movie night out was a true date! And this was the first time Dolat would be seeing a movie!

En route to the movie, as the straggling newly weds fell behind the rest of family, Dolat noticed a photo studio and urged Alibhai to go in and have their photo taken. Alibhai in no mood for little things like that and very anxious to get inside the movie theatre told her they were falling behind. But Dolat told him it wouldn't take long. They had their photo taken and wrote down sister Rehmat's address for delivery of the developed prints

They never saw the prints as they left Dar for Alibhai's home in Ikizu before the prints were delivered. In time the prints were delivered to sister Rehmat who duly put them away in her collection of photos. Half a century later, in Toronto, she happened to browse through her collection and seeing the prints mentioned it to Dolat. A surprised and delighted Dolat told her she had never seen the photo. Rehmat gave her a print from her collection. Dolat does not have any photos from her Kilwa Kivinje days. She does not recall there being a photo studio there nor much picture-taking.

Dolatkhanu Lost Wedding Photo

After Dolat's marriage and move to Ikizu, brother Badru set up shop in a village near Newala while Habib and maa continued shop in Nanyamba.

III. Ikizu, Musoma, NW Tanganyika, 1946-58

In Ikizu, Dolat lived with husband Alibhai, nana jeth Ismail, jethani Dolat and sasu Saambai. Mota jeth Samji lived next door with his family.

There was just one other Ismaili family, closely related but otherwise altogether different: Thus, Ikizu jamat khana, in a small rented kotdi, would have all of one family – the Jiwanis nandis would all come back home!

The family ran a duka of mostly kapad, especially merikani which was very popular. How was life for a 22-year-old Dolat now living with her new family, way over at the other end of the country? She recalls maa's words:

Apañi chhokri ek diwas koi bija ni wau, (Our daughter some day someone's daughter-in-law)

Ane koi ni chhokri ek diwas apañi wau (And someone's daughter one day our daughter-in-law)

Chhokri ane wau ma koi farak nathi (Daughter and daughter-in-law there is no difference)

She did housework including washing, ironing, cleaning, cooking, etc. Saambai was very strict to the extent that females were not allowed to step out of the residence, not even to go to jamat khana! And they were not allowed in the shop in the presence of a brother-in-law. But Saambai was very religious and had an “internal clock” - promptly at dua time she would announce it was prayer time and all work had to stop. Saambai died only a couple of years after Dolat's marriage. But the strict rules would continue: even during khushiali, immediately after jamat khana was over, nana jeth Ismail would take them home, not participating in dandia ras or rasada. But husband Alibhai, who enjoyed it would stay behind, returning home after midnight, drenched in sweat!

As per tradition, after about a month or so of marriage, Dolat would have gone to visit her birth family but there was a death in the family. Sometime back, her mama sasra - the one who had originally called over the Jiwanis from India - had had a bicycle accident. He first lost his hand, which developed complications later so he lost his arm, then finally the whole limb. Later he complained of chest discomfort. He had x-rays taken, in Dar es Salaam. A month later the results arrived. It was cancer and it had spread. He died shortly thereafter, in great pain. This happened two months after Dolat's marriage. Two months after the sog of her mama sasra, she went for the delayed visit to her birth family in Nanyamba.

After a month, Alibhai came to Nanyamba to bring Dolat back home. They traveled to Dar es Salaam, then to Tabora and to Mwanza on the southern shores of Lake Victoria. It was in Mwanza that her husband Alibhai experienced the first early symptoms of asthma. He started coughing badly on the boat trip from Mwanza to Musoma. But these were just the early symptoms. He would experience full asthma many years later.

First son Firoz was born here in Ikizu in 1948. Tradition had it that a newborn is named by his/her fai. And that would have been Alibhai's only sister Sherbanu but their mother Saambai said no because the last time she named a child – Samji's – he had died, just a year ago. Jethañi Malek's (Samji's wife) sister's daughter Nurbanu had no brothers, so Alibhai made her his sister, and it was she who gave the name Firoz. [Samji and Malek had eight daughters, no son after the only one died young.

For her second son Zulfikar's (Zul) delivery, in 1950, Dolat went back to her maternal home in Nanyamba. The delivery itself was at Ndanda Mission Hospital. There they were given a room with kitchen facilities but they would have to provide their own groceries and do their own cooking. Brother Habib said not to worry and that he would provide a servant to help. Zul was named by mota jeth's daughter Leila.

During her stay, she visited Badru at his village duka. She didn't like him being in a lonely place and advised him to move to Majita on Lake Victoria where Mohamedali, a family acquaintance from Kilwa Kivinje days, would help. Badru and maa moved there, renting a place from cousin chacha Husein Amersi. Habib stayed behind in Nanyamba. Maa spent the remaining years of her life with her youngest son, Badru in Majita.

1954: Musoma

Nana jeth Ismail moved to Musoma for the schooling of his children and, in 1954, the Jiwanis too moved to Musoma so that first Firoz, later Zul, would be able to attend public school. When old enough, during school holidays, young brothers Firoz and Zul could not wait to take a bus to go spend holidays with their nani maa and mama in Majita.

Shortly after Rifat's birth maa took ill – in Majita. The doctor advised brother Badru to let family members know. Dolat took Rifat with him, leaving Firoz and Zul with nana jeth Ismail. Maa needed to be taken to hospital in Musoma but the journey was risky so the doctor gave her a sedative injection. Four days later, in Musoma, she took a turn for the worse. On her deathbed, Dolat held her hand pretending to be brother Nazerali's daughter Roshan who did not make it in time.

In the mid 1950s husband Alibhai travelled to Mtwara to have his nose/sinus problems checked at Ndanda and also to see Dolat's previous hometowns. He was given a report recommending surgery in Dar es Salaam. There he was operated on by Dr Joseph (who was known as [Dolat's brother] Nazerali's doctor as the two were great friends). It was during this trip that he filled out an application form for new vacant lots in Mtwara.

Travel, it turned out, was beneficial for Alibhai. No asthma while on the road! And so, he enjoyed traveling!

1958: Asthama

Due to his asthma, on January 15th, 1959, Alibhai, Dolat, and their three sons left Musoma for Mtwara where Alibhai on a previous trip had applied for a plot of land on a new street plan in town and it was his to purchase.

Brother Badru bought the Alibhai's business, moving out of Majita– Dolat's mota jeth Samji moving to Arusha, nana jeth Ismail remaining in Musoma. Shortly thereafter, brother Habib moved out from Nanyamba and with Badru's assistance took over his previous shop in Majita.

1959: Relocation journey from Musoma to Mtwara

This would prove to be an adventure! And, over-riding everything was husband Alibhai's desire to go to Aswan, Egypt for Imam's burial. Time was running out and the journey had to be done precisely for there was only a weekly boat from Musoma to Mwanza, the railhead, a two-day train journey to Dar es Salaam and only a two-weekly boat from Dar to Mtwara from where Alibhai would have to board ship – right upon arrival – to go to Aswan!

They boarded a tayari boat at Musoma for an overnight journey to Musoma. They did not have a ticket but were able to buy one on board. There was only open deck space unless you paid the crew in a cabin to give up their beds. But there were only one of four beds in one of the cabins that was available (the other three already taken by native women). So Dolat and her brood of Firoz, Zul and Rifat slept in the one bed, while Alibhai said he would find a place to sleep. After settling down, she went looking for husband Alibhai with the help of another female traveller, Rozy, her jethañi's cousin. They found him sound asleep in a motor car in the cargo area!

They arrived at Mwanza barely in time for boarding the train to Dar. Again they had no ticket but as they had to board because of time constraints they did so without one. At one of the stops, Alibhai got off to get tea. Figuring he might as well go to the washroom, next thing he knew the train whistle was blowing. He had to dash, boarding the nearest car he could, missing his own dabo. Finding a compartment inside it with someone in it, he made his acquaintance and settled down.

Meanwhile Dolat and her brood were back in their car wondering where he was. Little Rifat had to be fed in private so she went looking for a place. Finding an empty compartment she settled in. That is only until its white lady occupant returned and confronted her. Dolat told her she couldn't recall which compartment was hers as her husband had the ticket and they could not locate him. But, she had to vacate. They walked all the way through many cars until reaching 3rd class where a kind native woman invited them to share her bench. The native woman offered snacks – biscuits, cakes - to Dolat's boys. The boys eyed mum to see if it was okay to accept. She ever so slightly shook her head. But the woman insisted. Dolat nodded. The boys ate biscuits.

They finally were able to purchase ticket and finish their rail journey to Dar es Salaam. It turned out that in Dar the roads near the railway station were closed as there was a political rally being held in the vicinity. Thus, on arrival, there was no Mohamedali Hudda (sister Rehmat's husband) to be seen anywhere. They engaged a porter to carry their one big suitcase (the rest of their belongings were being shipped from Musoma to Mtwara). The porter moving faster than the family with kids, Alibhai hurried on ahead right behind him to ensure he did not take off with it, while Dolat and kids lagged behind. They found Mohamedali waiting outside, his car parked somewhere else.

Again, they did not have a ticket for the one-daycargo boat journey from Dar to Mtwara. But this time they were able to get one right at boarding.

On arrival at Mtwara, they were met by brother Habib from Nanyamba, who upon learning that they were going to rent a newly renovated place from Dolat's cousin Pyarali Nagji, asked them incredulously whether they expected it would be ready? It wasn't and so he suggested Alibhai stay in Mtwara at an Alibhai Samji's, whose place being small the rest of the family should come and stay with him in Nanyamba.

Alibhai missed his steamer to Egypt and so had a fortnight's wait for the next one. He began looking for an alternative place since the Nagji place was not going to be ready anytime soon. There was one that was being vacated and so he took it. He called his family over from Nanyamba. They arrived one morning and in the same afternoon he hopped on his ship to Aswan! But not before giving instructions to Dolat for the making of berez and showcases for their retail store. He would be gone for two months, including a stop in Mombasa on the return journey to purchase maal.

But their journey adventure had not quite ended - their belongings shipped from Musoma were delayed due to some mix-up somewhere. Thus when they moved into their place it was all bare – and Dolat spent much of her time chasing and crushing crawling bugs. Mama Tekla lent them a ghadlo for the interim. Finally their belongings arrived, after several weeks. Dolat remembers assembling their beds with Firoz and Zul helping, holding a corner here and a leg there – while little Rifat sat obediently and quietly in a corner as instructed by his mum. Their next door neighbour was Nurmohamed Saju. They were good neighbours, often Dolat and Mrs Saju would chat across the low dividing wall in the lawani and share samples of each other's cooking.

IV. Mtwara, SE Tanganyika / Tanzania, 1959-79

Upon Alibhai's return from Egypt, plans began for construction on the plot of land he had bought in town, opposite the STC (State Trading Corporation) which was in operation during the Portuguese Mozambique war. This was a big corner lot, much bigger than their needs. They built initially a single storey buildingon a 1/4 of the plot. They decided to leave another 1/4 of the lot vacant for the children when they grew up and to sell the remaining 1/2. Nephew Tajdin Hirji in Nanyamba was looking for a place in Mtwara for his children to stay for their future schooling there. They sold the 1/2 lot to him, with the plan being for a common stairs leading to future upper floors of both families. They moved into the ground floor in 1961 and some years later they began construction of the upper floor which would take a few years.

As with any new construction, some minor defects and damage were inevitable. One was the entrance light switch plate that was broken. Meaning to fix it, it stayed like that for some time, the switch itself still functioning. One day, as they prepared to leave for jamat khana Dolat discovered that a strap of her leather sandals was broken. She told Zul to go get her a pair of rubber sandals from their shop's stock. On their return from jamat khana, as they sometimes did, young Zul and Rifat were doing masti and a frustrated Dolat told them if they must do masti not to do it in the street, and at least wait till they got home. At home, as Dolat put her hand out to turn on the light, she poked her finger right into the switch and on to a live wire. She was thrown back, hitting the door shut, with Zul still outside. Zul, thinking his mum was upset at him and had shut him out, started pleading to be let in, promising never to do masti again. Rifat from inside told him mummy had fallen down. Zul immediately ran to the neighbours for help. They came, a doctor was called and after Dolat was treated, he told her that had it not been for the rubber sandals it might have been the end of her. Then, he questioned Alibhai as to when had the switch plate broken. An embarrassed Alibhai blurted out “oh, just yesterday”. He was told to have it fixed at the earliest.

Their business was called Jubilee Stores. Initially they sold kapad and – tires! But later they switched to selling ushanga and other imitation jewelry because of better margins. But life was still hard for Dolat. Besides raising a family, she was a "Bead Bai" making ushanga, ear-rings being very popular, working late into the night; it involved using wire strips and colourful beads and - imagination. They also kept a gantñi for grinding their own daily flour which was cheaper than buying ground flour but very laborious. And young Firoz and Zul helped out with the retail business, Firoz being the straight-forward and frank one (“That's the price – if you want to buy it”) and Zul being the tactful salesman (“We have other stuff, better priced”).

Mtwara had an Ismaili population of 150 at the time of their arrival, 400 when they left two decades later. The jamat khana was at the other end of their street row. And now free from the strict rules of jeth and jethañi, Dolat recited dua, tasbih, ginan – and played rasada! When they left Musoma, they had just completed their hodo in Life Dedication majlis, a two year term ending December 31st, 1958. [Dolat was also a lieutenant in the Ladies Volunteer Corps.] So when they arrived in Mtwara, Dolat was telling Alibhai that it will be at least a year before the jamat here would consider newcomers for a hodo. In the February of their arrival (Alibhai was still in Aswan), Dolat noticed there had not been a Bait-ul-Khayal majlis for well over a month. She was told that the mukhi and kamadia had each resigned independently of each other due to their not getting along well. And so, in the third month of their arrival in Mtwara, they were appointed mukhi. They waited for Alibhai to return for the next monthly majlis.

20: Mtwara Jamat Khana. 2009.

One of the first friends Alibhai made with was Hassanali N. Walji, a missionary too, a friendship that continued to Toronto decades later. Alibhai continued giving waez not only in Mtwara but also in small towns in the interior and once even in the capital Dar es Salaam. Alibhai's asthma subsided in Mtwara but flared up again 3 years later. So again, they sent a second arijo to MHI, on March 3,1961. A reply arrived April 19, 1961. It said there no quick remedy at present but improvement will come in 5-6 years. Dolat made note of this future time. Then, just a little over 5 years later Alibhai was experiencing an asthma bout. Their doctor gave him soi at home and ordered him not to got out. But it being khusiali, they waited till he was out of sight and proceeded to make their way to jamat khana, relief pump at the ready!

Early 1960s: Brother Habib's Blindness

In the early 1960s, Habib in Majita had became irritable, easily angered. He fired his fundi (with whom, in contrast, Badru had no issues previously when he used to run this business). It was said that the fundi then put a curse on Habib in revenge. The very next day he lost his eye-glasses and then slowly, progressively he began losing his vision. Badru got him to wind down the business and move in with him in Musoma, telling him: "Hawe tane kam karwani jarur nathi"- "Now there is no need for you to work"

They tried treatment across the nearby Kenyan border, first in Kisumu, then in the capital Nairobi. Nothing worked. Then he went to Ndanda's famous Mission Hospital. That too did not help.Some lady in Mtwara suggested that a maalim, Sheikh Ahmadi of Mikindani be consulted, but as they did not believe in this approach they did not want to do it. Then Tajdin Hirji offered to come get Habib and take him to the maalim. Seeing this, the family relented and Sheikh Ahmadi came over. He asked a few questions including whether he had lost his glasses and mentioned that some African was involved in this. He asked for black thread which he rolled into a stronger string and tied it around Habib's head, recited a Quranic ayat and said if the string was still there in the morning he would be able to treat him. During the night, there was noise in his room and when they looked into it Habib was delirious and hallucinating, seeing people near his night table – and the string was no longer on his head! Habib went back to Badru in Musoma. Though very short-sighted, he still wanted to do business. He told Badru he wanted to visit Ikizu. Badru figuring out what he was up to told him to just go visit and come back and not to even think about doing business. Habib's trip to Ikizu was shortened as because of problems along the way he had to return. Badru had just finished his lunch, returning to his shop duties, saying Habib should go have his lunch. Habib would not get up from his chair. He had passed away. It was February 27, 1965 – a day short of exactly 27 years since 27 year old brother Nazerali died.

Badru sent a telegram to Dolat in Mtwara but there was an on-going guerrilla war near the Portuguese Mozambique border (Tanzania harboured Mozambican guerrillas in their fight against the Portuguese in Mozambique). There were frequent blackouts and communication was restricted, including no telephone service. And so the telegram which ordinarily was received the same day did not arrive until many days after Habib's funeral. Badru went on to raise Habib's sons Mehdi and Mohamed.

Mr Versi of Newala

There was a certain Maherali Versi from Newala who came to Mtwara to buy goods. He would enter the Jiwani's Jubilee Stores and tease Alibhai by calling out “Jalebi Stores, Ya Ali”. Little did Alibhai know that one day he would become son Zul's father-in-law!

c1962 Dar trip

They were being driven back from Dar (where they gone to buy maal) to Mtwara. They were getting short on petrol and were told Kilwa Kivinje was the nearest town for petrol but neither the driver nor Alibhai was at all familiar with the town. That's when Dolat said to an unbelieving Alibhai: “Just take me to the town market and I can navigate from there.” She confidently took them to mukhi Kassamali Meghji's (one class lower than her in her school days) from whom they got the directions to the petrol station!

4th, Last Delivery

Dolat's last pregnancy was diagnosed as going to be difficult and that she was showing weakness. A number of doctors who were consulted recommended her to go to Dar es Salaam. Hence, Shafik was born in Dar, in 1966.

Shafik was named by mota jeth Samji's daughter Yasmin. She had complained that she didn't get to name Rifat (who was named by Prince Aly Khan) and in 1959 with the Alibhai Jiwani family moving to Mtwara faraway at the other corner of the country from Musoma she felt she would never get to name the next baby. As it turned out, Dolat and Alibhai made sure this time she did – Dolat telephoned the Samjis in Arusha to get the name.

Late 1960s: Nationalization

As part of its socialism policy, the government nationalized banks, industry, etc and – rental properties. Alibhai lost his land and building, including the 1/2 lot he had sold to Tajdin Hirji who had procrastinated in getting it legally transferred over figuring they would of course do it one day and in the meantime he had rented out his building. Thus, all of a sudden, they went from being landlord to being tenant!

Nephew Alaudin Hirji came to their aid, pleading their case with the government. They were able to get back the part of the building which housed their shop and residence. The rest – the 1/4 vacant lot and the part of the building they had rented out – was lost.

While they were in Arusha, they discovered that ushanga supplies there were much better priced than in Dar es Salaam from where they normally obtained it. They observed that the local Maasai tribe in particular really loved to wear them, hence the big demand and lower price. After this, they obtained their ushanga supply from Arusha.

___________________________________

Dolat's memories of Africa end in 1979. She and husband Alibhai moved to Toronto to be close to their sons. Sister Rehmat and brother Badru were also there, since the early 1970s. Alibhai's brother Ismail too was in Canada, in Vancouver, passing away recently.

Glossary

These are Gujarati/Cutchi words, except where otherwise indicated e.g. [K] for Kiswahili, [A] for Arabic.

anenas: pineapple

atak : can mean last name, family name,surname)

ayat: [A] verse

baa: a common corruption of maa

bapa: father or even grandfather

barakhadi: all possible syllables formed from letters of the Gujarati alphabet (see ka, kha, ga, gha) and each of the vowel sounds

barzo: porch

basta: type of fine long cloth

bati: [K] tin; corrugated iron sheet

BEA: British East Africa which was renamed Kenya

berez: [K?] shelves chopri: literally, notebook; commonly means a school grade

bhabhi: brother's wife

bhata: derived from mbata

bhato: food packed for a journey

booli: baby's bottle

bwana: [K] sir, mister

chaalu: continuing, daily

chacha: same as kaka (Cutchhis prefer to use chacha)

chachi: same as kaki (Cutchhis prefer to use chachi)

chandrus: white gum oozing from juniper tree (used in glass- making?)

chaglo: favourite, spoilt

chai: tea

chandi: mouth sore / ulcer

cheka: [K] laugh

chora: type of beans

chokha: rice

chhali: basket

chhanta: a rite involving sprinkling of holy water on the face

chhati: baptism

dabo: box, railway boxcar/car

dandia ras: Gujarati stick dance

daria: fried pulse

deedar: audience given by Imam

der: husband's younger brother

debe: [K] a 4 gallon aluminium can

dharmic: religious

dolat: wealth

dua: prayer

duka: [K] shop (from the word dukan)

dukan: shop

fai: father's sister

fañes: jack fruit

fariyad: complaint

firman: commandment

fundi: artisan e.g. a tailor working on a sewing machine on a duka's verandah

gagro: the petticoat wore under a sari

gañantri: arithmetic

gantñi: two-piece stone grain grinder

ghadlo: mattress

ginan: literally knowledge, also a religious hymn

gotado: mix-up, confusion

gulabi: small round fruit with off-white flesh

gunda: glue berries (cordia dichotoma)

hindolo: swinging board hung off joists

hoda: appointments

haath: hand

halat: condition

halwo: sweetmeat

haras: piles, inflamed haemorrhoids

hathi: a wooden rule for measuring out cloth length (from the word haath); also used to mete out caning (soti)

hori: a Bohora lady

Imam: religious leader

jaat: sub-caste mawara: head hair, from math na war

jalebi: a twisted, syrupy sweetmeat

jamai: son-in-law

jamat: congregation mehmani: an offering made to a guest; specifically an offering made to the Imam

janam: lifetime

jeth: husband's elder brother

jethañi: jeth's wife

-ji: a suffix indicating deep respect

jugu: [K] groundnut

ka, kha, ga, gha, etc: first letters of the Gujarati alphabet

kaachli: dried coconut shell

kado: black

kaka: father's younger brother

kaki: kaka's wife

kalumba: a ginseng?-like root bulg

kamadia: assistant to mukhi

kaniki : [K] black calico

kapad: cloth

khana: hall

khanu: lady

kharek: dry date

khushiali: celebration

kibaba: a measuring container (4 ozs)

kiti: [K] chair

lawani: backyard

mjumbe: [K] messenger, trustee merikani: [K] thin American cotton cloth mota: elder

mota bapa: elder brother of father

moti: beads, pearls

mowla: Imam

mochi: shoe-maker

mukhi: chief i.e. main representative of the Imam in jamat khana

murduf: brown calico

mabibu: fruit attached to a cashew nut, good for asthama relief

madifu: external coconut 'hair'

majlis: an (religious) assembly

mama: mother's brother

masi: mother's sister

masti: mischief

maso: wart(s)

math: head

mbata: [K] copra

meeñ: wax

maa: mom

maal: goods

maalim: knowledgeable person, in the religious sense

maavo: thickened, solidified milk

naan-khatai: cookie

ngoma: [K] dance

nana: younger

nani maa: literally small maa, meaning maternal grandmother

newa: roof eave

nokri: job (“service” was the term used in East Africa)

pari: fairy

parodie: early morning (prayer time)

pati: a decorative border strip (cloth)

pachhedi: thin shawl

peda: an Indian sweetmeat

phaki: concoction

pishi: a measuring container = 4 kibaba

poodo: celebration before wedding day

puri: a puffed, very thin crust, wheat cake fried in ghee or oil

raat: night

rasada: Gujarati circular group dance

rojo: fasting

roti: Indian round unleavened flat bread made from wheat flour

rotli: roti

rotlo: thicker version of roti and made from millet flour

sati: suttee

shamba: [K] cultivated plot or plantation

sheikh: [A] elder

sigadi: charcoal stove

silai: sewing

sog: mourning

soi: injection

soti: cane

saag: curry

saat: seven

sufro: plural sufra, food offering, derived from sufuria

safai: cleaning

sargas: procession with bands, etc

sasra: father-in-law, also a male in-law e.g. mama sasra is spouse's mama

sasu: mother-in-law, also a female in-law e.g. masi sasu is

spouse's masi

sufuria: [K] cooking pot

taaliko: communication from the Imam

takli: bald headed

tang: leg

tasbih: rosary

tasta: black border strip (cloth)

taw: fever

tayari: [G? K?] cargo boat

tungi: clay pot for storing drinking water

ushanga: bead jewelry**

vaañ: dhow

waw: large well with steps inside

war: hair

zawadi: [K] gift

આફ્રિકા મેમોરિઝ

ઝહિર કે. ધલ્લા દ્વારા જણાવ્યા મુજબ અને તૈયાર કરાયેલ, 2012

લેખકની નોંધ

Raibanu તીક્ષ્ણ શિક્ષકો ધરાવે છે, તેના સુનાવણી દેખીતી રીતે, સ્ફટિક સ્પષ્ટ છે તે સ્પષ્ટ છે અને તેણીની યાદશક્તિ ઘણી સારી છે. તેમણે લેખક તેના યાદદાસ્ત સંબંધિત ખૂબ ધીરજ અને શાંતિથી, ક્યારેક ભીનું આંખો સાથે જ્યારે કપરા સમયમાં પરિવાર હિટ જ્યારે તે ભાગ્યે જ એક ટીનએજર હતી વિશે વાત. [તેણીના પૂર્વ બાળપણના કુટુંબનો ઇતિહાસ તેણીની માતા જેનાબાઈ દ્વારા સંબંધિત હતો; તેણીના પિતા પારધનનું નિધન 3 વર્ષની ઉંમરે થયું હતું.]

Dolat પોતાના પર વૉકિંગ છે (પરંતુ રક્ષણ અને સલામતી માટે એક ફરવા જનાર ઉપયોગ કરતા), દૈનિક તેના સહરાજ્ય જટિલ મેદાનોમાં વોક માટે બહાર જવું પણ આત્મા સ્વતંત્ર અને શારીરિક સ્વતંત્ર છે.

ખૂબ જ ખુશ છે કે તેના બધા પુત્રો સારૂ પ્રદર્શન કર્યું અને અદ્ભુત પત્નીઓ અને સારાં બાળકોને ધરાવે છે - તે ખૂબ જ સંતોષી અને છે. સિવાય સ્પષ્ટપણે અન્યથા જણાવ્યું (અહીં ઓળખી બધા સંબંધો Dolatkhanu દા.ત. મા Jenabai લિરા આદર સાથે છે, Dolatkhanu માતાનો મા છે. ઇટાલિકમાં બિન ઇંગલિશ શબ્દો હોય છે, અંત, કે જે પણ મીતાક્ષરો સમાવેશ ખાતે શબ્દાવલિ સમજાવવામાં આવ્યું. આ કાલક્રમ લખાયેલ છે પરંતુ Kilwa Kivinje, Mikindani, વગેરે - પ્રાથમિક રહેઠાણો સ્થાનો દ્વારા locationally વિભાજિત.

કેટલાક ઐતિહાસિક તારીખો- કેટલાક કૌટુંબિક સીમાચિહ્નો

C1901 પિતા પારાદી કિલાવા કિવિન્જેને સ્થાનાંતરિત કરે છે

જર્મન નિયમ વિરુદ્ધ જીઇએમાં 1905-07 માજી માજી બળવો

1914-18 વિશ્વ યુદ્ધ I

1 9 24 ડોલેટનો જન્મ કિલ્વા કિવિન્જેમાં થયો છે

1938 ભાઈ નાઝારીલી મૃત્યુ પામી

1939-45 વિશ્વ યુદ્ધ II

1941 કૌટુંબિક બધું ગુમાવે છે

1941 ફેમિલી મિકીન્દાની, ત્યારબાદ મહુત તરફ જાય છે

1 9 42 કૌટુંબિક ન્યંમ્મામાં ફરે છે

1946 ઇમામની ડાયમંડ જ્યુબિલી-ડોલાટે લગ્ન કર્યા છે, ઇકીઝુમાં ખસે છે

1 9 55 જીવવિતા મીતાવા તરફ જાય છે

1961-63 તાંગ્ન્યિકા, યુગાન્ડા, પછી કેન્યાને સ્વતંત્રતા મળી

1962-75 પોર્ટુગીઝ મોઝામ્બિક સામે મોઝામ્બિકિન ગેરિલા યુદ્ધ

ઝાંઝીબારમાં 1964 માં ક્રાંતિ

1972 ઈડી અમીન યુગાન્ડાથી બધા એશિયનોને બહાર કાઢે છે

1979 ડોલેટ અને અલીભાઈ ટોરોન્ટો ખસેડવા

આઇ. Kilwa Kivinje, એસઇ તાંગાનિકા, 1924-41 [ફેરફાર કરો] દૌલખામણ પારાન ભાનજી સામજી દોસની અલરાખિયા આર્સિયા ઓક્ટોબર 15, 1 9 24 ના રોજ જન્મેલા પારધાનના છઠ્ઠા ભાગનો પાંચમા, તેમાંથી પાંચ લોકો કલ્વા કિવિન્જેમાં જન્મે છે. ડોલાટખાનુ નામ એટલે શ્રીમંત સ્ત્રી - દોલાટ + ખાનૂ - નામ છે જે વ્યંગાત્મક રીતે હતું અને તે તેના પ્રારંભિક જીવનની વાર્તા ન હતી.

1927-28: ભારતમાં સુજારો [ફેરફાર કરો] બે વર્ષથી વધુ સમયથી કલ્વા કિવિન્જેમાં અગ્રણી ઉદ્યોગપતિ પિતા પિતા, 1 9 27 માં બીમાર થયા હતા. ઝાંઝીબારમાં એક ડોક્ટર તેમને સલાહ આપી હતી કે આબોહવા બદલાઈ જશે અને તે ભારત પરત ફરશે અને તેમની સાથે કુટુંબ લઈ જશે. તેમના સૌથી નાના પુત્ર બદરુ ત્યાં જન્મ્યા હતા. પરંતુ તેના પિતા પારધનનું 1 9 28 માં અવસાન થયું.

પરિવાર કલ્વા કિવિન્જે પરત ફર્યા હતા જ્યાં તેમના મોટા ભાઈઓ પરિવારના કારોબારમાં કાકા પિરભાઈ સાથે જોડાયા હતા.

Kilwa Kivinje માં રહે છે [ફેરફાર કરો] તેઓ તેમની માલિકીના ડબલ-માળાની ઇમારતમાં રહેતા હતા ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર ડુકેન હતું, જે ઉપલા નિવાસસ્થાન હતું. ડુકાન પાસે છૂટક વિસ્તારની સામે બારઝો અને ઘણા સંગ્રહસ્થાન રૂમ હતા જ્યાં પાછળથી તેમણે ચંદ્રૂસ અને મેન્કોના કેસોની સંગ્રહ કરી હતી, અને ભટ્ટના 100 કિલોના બેગ માટે અલગ અલગ ભંડાર અલગ રાખ્યું હતું, કારણ કે તેની અલગ હતી. ગરમી અને ગંધ! રિટેલ ક્ષેત્રે ચોખા, ચોરા, વગેરેની છલીઓ અને માતા પોતાની છૂટક વેચાણ પરની તેની ખુરશીમાં બેઠા હતા, જે પિશી અને કિબાબા દ્વારા માપવામાં આવી હતી. મા તેમના મૃત્યુ સુધી સારી દૃષ્ટિ, સુનાવણી અને તેના મોટા ભાગના દાંત હતી! ઉચ્ચ સ્તરે ચાર રૂમ હતા, શેરીમાં સૌથી મોટું, જ્યાં માતા અને તેણીની ત્રણ છોકરીઓ - ફાતમા, રેહમત અને ડોલેટ - સૂતેલા હતા, થોડી ભાઈ બદરુ સાથે માતા સાથે ઊંઘ આવી હતી. અને તે એક મોટી હિંદોલો હતી! અન્ય રૂમ ચચા અને ભાઇ નાઝારાલી અને હબીબ માટે હતા, નાઝારી સિવાય, કારણ કે, તેમનું ખંડ ખૂબ જ પાછળ હતું અને તેથી જ નીચે ભટ્ટ રૂમમાંથી તમામ દુર્ગંધ અને ગરમી મેળવ્યો, ત્યાં શેરીમાં એક જગ્યા ભાડે રાખીને ત્યાં ઊંઘ. મોટા ઝાડ સાથે એક મોટી લૉની હતી - કૂંગુ, અંબલી - અને તેમના પોતાના પગલા. કાયદાનું પાણી વપરાશ અને રસોઈ સિવાયના તમામ ઉપયોગ માટે હતું, જેના માટે તેઓ જામત ખના પગલામાંથી પાણી મેળવ્યાં. બધા ઇસ્માઇલીઝે જમત ખના પગલામાંથી તેમના પીવાનું અને રસોઈ પાણી મેળવ્યું હતું, જે ખૂબ જ ઊંડા હતા, આમ પાણીનું પાણી પીવાતું પરંતુ મીઠી ન હતું. સેવકોએ દાની જોડે પાણી મેળવ્યું હતું અને લાકડીને લટકાવી દીધી હતી અને ખભા પર સ્લેંટ કરી હતી.

તેઓ પાસે તેમના માટે પાણીની ચાટવાળી બે ગાય હતી. તેઓ મૂળ ગોવાડ સાથે સંકળાયેલા હતા, જે સવારે વહેલા આવે છે, સૌ પ્રથમ ગાયોનું દૂધ લેવું અને પછી ચરાઈ માટે તેને દૂર કરવા. તેમણે તેમને સાંજે પહેલાં પાછા લાવ્યો, તેમને ફરી દૂધ અને રાત માટે તેમને ટાયડ કરો. ચરાઈ ઘાસ ઉપરાંત, તેમને પસંદગીના રાંધેલા અનાજ સાથે પણ કંટાળી ગયેલું હતું.

ડોર-ટુ-ડોર કરિયાણાની વિક્રેતાઓ રોજ રોજ શાકભાજી, ફળો, માંસ પણ લાવ્યા હતા, માછલીને પુષ્કળ પ્રમાણમાં હતું પણ માંસ એટલું ન હતું. ત્યાં વીજળી કે રેફ્રિજરેશન ન હતું તેથી બધું તાજું વાપરવું પડ્યું. ખાટીજા ચચીએ ઘરે ડોલાત ગુજરાતી શીખવ્યું - વાંચન અને લેખન: કા, ખો, ગા, ઘા, વગેરે અને બારખાડી. 6 વર્ષની ઉંમરે તે સ્થાનિક શાળામાં ગઈ જ્યાં બધા શિક્ષકો હિન્દુઓ હતા - તે એક યાદ છે, એક શ્રી ભટ. ત્યાં તેમણે વધુ ગુજરાતી અને ગણત્રી અને બાદમાં, સ્ટાન્ડર્ડ IV, અંગ્રેજીમાં શરૂઆત કરી. તેણીને સીવણ અને ભરતકામ પણ શીખવવામાં આવતું હતું અને વર્ષમાં એક વાર, ભંડોળ ઊભું કરવા માટે વિદ્યાર્થીઓની હેન્ડીવર્ક વેચવા માટે એક હરાજી યોજવામાં આવી હતી. વર્ષો બાદ આ કુશળતા ભૂખમરો અને નિર્માણના અંત વચ્ચેનો તફાવત બનાવશે! ત્યાં વાર્ષિક શાળા ઉજવણી પણ કરવામાં આવી હતી જ્યાં રસાદ અને અન્ય ગુજરાતી નૃત્ય હશે.

ઘરે અને શાળામાં, ડોલેટે ગુજરાતી બોલ્યો. જામતખાન પછી, તે ક્યાં તો ગુજરાતી અથવા કિસવાહલી બોલે છે. તેણીએ ભાઈ નાઝારીના સારા મિત્ર ડૉ. જોસેફની દીકરીમાંથી મરાઠી પણ શીખ્યા.

એક લાક્ષણિક શાળા દિવસ: [ફેરફાર કરો] - ચાઇના નાસ્તા અને સામાન્ય રીતે રૉટલોની પ્રાધાન્યતા, પરંતુ ક્યારેક રોટલી અથવા પુરી, પછી 10-15 મિનિટ શાળા સુધી ચાલે છે

- 8 કલાકે શરૂ થાય છે; સફેદ શર્ટ્સ અને ખાકી શોર્ટ્સની ગણવેશ પહેરતા છોકરાઓ કરતા વિપરીત છોકરીઓ કોઈ પણ રંગના ટૂંકા ઉડતા પહેરતા હતા; છોકરીઓ એક બાજુ બેઠા, બીજા પર છોકરાઓ, બેન્ચ પર

- સવારે વહેલી સવારે: છોકરીઓ ડોલોટના કાયાની કુંગુ સહિત લાવ્યા હતા તે સિવાયની વસ્તુઓ ભેગા અને શેર કરશે - કારણ કે તે યાદ છે કે કુંગૂ હોઠ પર કાળા-લાલ રંગના સ્ટેનને છોડી દેશે જે શિક્ષક જોશે અને તેમને 'વાસણ' 'છે, તેથી તેઓ ચૌગણ ગુન્ડા દ્વારા સમાપ્ત થશે અને સ્ટેનને ભૂંસી નાખવા માટે તેમના હોઠને સળગાવી દેશે! - અલબત્ત, કોઈક સમય સુધી છોકરીઓએ એક આસન્ન શિક્ષક માટે જુઓ-આઉટ તરીકે વળ્યા હતા તે પહેલાં તેમને અધિનિયમમાં પકડી શકે છે!

- લંચ વિરામ, ઘરે પાછા: સાગ, ચોખા, રોટલી - બપોરે બપોરે બપોરે સત્ર શરૂ થાય છે - 4 વાગ્યા સુધી શાળા બંધ થઈ જાય છે; ઘરે પાછા આવવા જ્યાં નવું ચાલવા શીખતું બાળક ભત્રીજી રોશન વિન્ડો પર રાહ જોઈને અને દોલતને જોયા બાદ ઉત્સાહપૂર્વક કૂદકો મારતો હતો જે પછી તેના પડોશની આસપાસ અડધો કલાક ચાલતા હતા; પછી તે હોમવર્ક માટે સમય હતો, અને પછી જેકે માટે તૈયાર રહેતી હતી

પરંતુ શાળા સાથે ચાલુ રહેવું એ એક સતત યુદ્ધ હતું, કારણ કે પુરુષ વડીલો છોકરીઓની તરફેણમાં ન હતા અને બહાર જતા ન હતા અને માનતા નહોતા કે કન્યાઓને ઘણી ઔપચારિક શાળામાં આવશ્યકતા હતી અને 28 ફેબ્રુઆરી, 1 9 38 ના રોજ, આજની તારીખની યાદમાં, તેને શાળામાંથી દૂર કરવામાં આવી હતી. . તે સમયે તે માત્ર 13 વર્ષની હતી અને નર્સ બનવા માટે ખૂબ જ ઉત્સાહ હતો, જે ક્યારેય પ્રાપ્ત થતું ન હતું. તેણી માત્ર 5 ચૅપ્ટ્રી સમાપ્ત કરશે.

તેણીની જીવનશૈલીમાં બદલાવ - તેણીએ ઘરની મદદ કરી અને શીખી, સપ્રા બનાવવા માટે મદદ કરી, રોશને ઉગાડવામાં સહાય કરી, જે તેણી સાથે ખૂબ જ જોડાયેલ હતી, ભરતકામ અને સીવણ હતી.

200+ ની ઇસ્માઇલી વસ્તી હતી અને આવા નાના શહેર હોવાના કારણે, તેણીની ઉંમર માત્ર થોડા જ મિત્રો હતી, શરિ માદની અને શેરુ ની ઇબ્રાહિમ, જે પાછળથી તે સમયે ટોરોન્ટોમાં પણ રહેતો હતો પણ હવે તે દૂર

1937-1938: બ્રધર્સ ડેથ, વિવાહિત બહેનો, [ફેરફાર કરો] બહેન ફતમા સંકળાયેલો હતો અને તેણે દાર એ સલામની ગોલ્ડન જ્યુબિલીની મુલાકાત દરમિયાન ઇમામ દ્વારા તેમના લગ્ન કરવાનો નિર્ણય કર્યો. અને એક વખત દરમાં, બહેન રેહતતનું લગ્ન ચચા દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું, ભાઇ નાઝારીલીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બન્ને બહેનોની એક જ ચીજ છે, વગેરે. આગામી વર્ષ, તેમ છતાં, કુટુંબ ખૂબ જ દુ: ખદ સંજોગોમાં ભાઈ નાઝાલીને ગુમાવ્યું હતું. તે માત્ર 27 વર્ષના હતા. તારીખ ફેબ્રુઆરી 28, 1 9 38 હતી

1938-41: વાન્સ, મલ, લોરીઝ - બધા લોસ્ટ! [ફેરફાર કરો] નાઝારલીના મૃત્યુના એક વર્ષ કરતાં ઓછા સમયમાં આગામી આપત્તિ એ હતી કે જ્યારે તેમના વાહનોમાંનો એક તેના બધા કાર્ગો સાથે સમુદ્રમાં ખોવાઇ ગયો હતો. પોતે એક વિશાળ નુકશાન, ત્યાં વધુ આવવા હતી - વધુ અન્ય વાના સમુદ્રમાં હારી ગઇ હતી, તો પછી બીજી એક. તેઓ પાસે પરિવહન લોરીઓ હતી તેમાંના એકને આગ લાગ્યો, એક સંપૂર્ણ લખવા-બોલ. અને પછી બીજા.

એક ખૂબ જ નિહિંદિત ભાઈ હબીબએ કલ્વા કિવિન્જે છોડવાનું નક્કી કર્યું હતું જ્યાં તેઓએ પૂરતી દુઃખ જોયું હતું. તે બિઝનેસ નીચે પવન નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું, Chacha કેન્યામાં ઉત્તર મોમ્બાસા માટે વડા કરશે, જ્યારે હબિબ અને કુટુંબ બાકીના Mtwara બહાર માત્ર, માઈકીન્ડાણી દક્ષિણ વડા કરશે.

તેઓએ બાકીના માલને વેપારી દ્વારા ડારેસ સલામમાં વેચવા માટે વેપારી પાસેથી મોકલવાનું નક્કી કર્યું. પરંતુ જ્યારે તે પાણીમાં લલચાઈ ગયું હતું, તે સંપૂર્ણપણે ભરેલું હતું, ત્યારે તે આગને આગ લગાડ્યું, જેમાં જ્વલનશીલ ચંદ્રૂસનો સમાવેશ થાય છે! ગામની કિલ્વા કિવિન્જેમાં સ્પષ્ટપણે વિશાળ દૃશ્યમાન દેખાતો હતો, "મકુતિના [સરકવાડાનો મુખ્ય] વાના અગ્નિમાં છે!" એક સ્થાનિક ગ્રીક, એમ્ગરીના નામથી, પાગલપણાને રેસ્ક્યૂ ગોઠવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ ઊંડા પાણીને પાર કરવા માટે તે વહાણમાં પહોંચવું મુશ્કેલ હતું. ચચા પોતે ડૂબી જવા માગતા હતા અને વેડમાં જવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો પરંતુ શહેરના લોક દ્વારા તે પાછો રાખ્યો હતો.

એક માલીમ શેખે આ "શાપ" ઉઠાવી લેવા માટે ઓફર કરી હતી પરંતુ તે એવી કોઈ વસ્તુ નથી કે જેનો તેઓ માનતા હતા કે તેઓ આ ક્રિયાને અનુસરતા નથી.

અને તેથી હબીબ અને બાકીનું કુટુંબ શબ્દના સંપૂર્ણ અર્થમાં, નિરાધાર બની ગયું. તેઓ સાથે બચી ગયેલા બધા બે ગાય હતા! અને ઘર, જેના માટે તે સમયે બજારમાં કોઈ માગ નહોતી (વિશ્વ યુદ્ધ II ચાલુ રહી હતી) અને તેથી તેને રોકડમાં રૂપાંતરિત કરી શકાતું નથી. તેઓ તેમની બે ગાયમાંથી દૂધ વેચતા હતા અને તેનાથી બનેલા માવોમાંથી તેઓ ઓર્ડર માટે પેડા બનાવતા હતા. તેઓ ખોરાક ઓર્ડર લીધો ડોલેટ વૂલ સ્વેટર અને મોજાંઓ, સુશોભન સરહદો અને કપડાં પહેરવા પરના ડિઝાઇન તરીકે સીવ્ડ મુક્તિ - તેણીએ ભત્રીજી રોશન અને ગુલશનની સજાવટ કરી હતી. તેઓ એક સાથે રહેતા હતા - મા, ભાઇ બડરૂ, ભાઇ નઝારીલીની દીકરીઓ, ગુલશન અને રોશન અને તેમણે બહેબી શેરુના માર્ગદર્શન હેઠળ સિલીને કરી હતી. તેઓ બળતણ માટે મડેફુનો ઉપયોગ કરતા હતા કારણ કે તેઓ સળગાવી શકે તેમ નહોતા. ડોલાટ ગુપ્ત રીતે નહી, તે જ નહીં, ભાઈ હબીબને ખબર પડી, સાંજે બહાર કાછલીને સ્ત્રીમાંથી બળતણ તરીકે ભેગી કરવા માટે બહાર કાઢો, જેમને તેમણે તેમને ફેંકી નહીં દેવાનું કહ્યું હતું.

દરમિયાનમાં, શેરુ અસ્થમાથી પીડાતો હતો. ડૉક્ટરના બિલમાં 200 / = ડૉક્ટરનો દાવો હતો કે તે માફ કરશે, પણ હબીબએ પૈસા ન હોવા છતાં પણ ચુકવણી પર આગ્રહ કર્યો. આખરે એક મિત્ર તેમને જ્યારે પણ શક્ય હોય ત્યારે નાણાં ચૂકવવા માટે "લેન્ટ" કરે છે.

છેલ્લે, 1 9 41 માં, તેઓ કિલ્વા કિવિન્જેને છોડવા માટે તૈયાર થયા અને 250 કિ.મી. દક્ષિણે મિકીન્દાની, 7 કિ.મી. પશ્ચિમે માતવારાથી પશ્ચિમ સુધી વાહનમાં વસે. પાડોશીઓએ તેમને ભટો લાવ્યા. માએ દિલથી પ્રતિબિંબિત કરી કે કુટુંબ 40 વર્ષથી ત્યાં રહેતા પછી છોડે છે.

પરંતુ કમનસીબી હજુ પણ તેમની સાથે કરવામાં આવી ન હતી. તેમનો વાહન દોડવા લાગ્યો. ક્રુએ તેને નાબૂદ કરવાનું બંધ કર્યું. સિકીના શ્રમ માં ગયા અને આમ જન્મે પુત્ર મહેંદી ચાર દિવસ બાદ, મિકીદાની ઉતરાણના સમયે, કેપ્ટન, પરિવારની નાણાકીય સ્થિતિથી અજાણ હતા, હબીબને ભીખારમાં કહ્યું હતું કે ત્યાં હવે એક વધારાનું પેસેન્જર (મહેંદી એટલે) હતું અને ચોક્કસપણે ઝાવાડી જ કારણે હતી. હબીબ પાસે 5 / = તેના પર હતું, તે માત્ર પૈસા હતા, જે તેમણે સુખી કપ્તાનને આપ્યો હતો. આમ, જ્યારે તેઓ મિકીદાની આવ્યા, ત્યારે તેઓ તૂટી પડ્યા - સપાટ તૂટી પડ્યો.

II. મિકીદાની-મહુતા-નાનંમ્બા, એસ.ઇ. ટાંગેનીકા 1 941-46 [ફેરફાર કરો] મિકીદાનીમાં, 1 9 41 માં, તેઓ બહેન ફતમાના જેઠ હબીબ હિરજી દ્વારા તેમના માટે ભાડે લીધેલા સ્થળ પર ગયા. બાળકો ચાઇ અને નાસ્તો માટે ખૂબ જ રડે છે, એમ પણ રડે છે. તેમની પાસે સિગડી અને વાસણો હતા પરંતુ કોઈ ચાના પાંદડા, દૂધ, ખાંડ કે ચારકોલ ન હતા. અને મા પણ સિકીના વિશે ચિંતિત છે, જેમણે વાઇના પર કોઈ તબીબી સહાય અથવા કાળજી વિના પોતાના પુત્ર મહેંદીને વિતરિત કર્યા હતા - તેણીને લાગ્યું કે સિકિનાને ડૉક્ટર દ્વારા તપાસ કરવાની જરૂર છે. [ડોલાટ લેખકને આ પ્રમાણે કહે છે, તે ભીની આંખો, ચક્કરવાળા ભુરો, દોરવામાં આવેલી હોઠ, આંસુ પકડી રાખવા માટે પીલાયેલી હતી. આજ સુધી, તે હાર્ડ દિવસોની યાદો તેના પર અઘરા છે.]

પરંતુ અહીં તે વખતે જ્યારે કલોવા કિવિન્જેમાં ડોલેટના પ્રયાસોને બચાવમાં આવ્યા હતા. તેણીની સીવણ અને ભરતકામના કામથી, તેણીએ અહીં થોડો બચાવી, ત્યાં થોડી, 300 / = બધા! અને તે સાથે તેણે સિકિના માટે ડૉક્ટર માટે ચૂકવણી કરી અને, 2 / =, 3 / = એક સમયે, ચા, ખાંડ, વગેરે ખરીદી (વિશ્વ યુદ્ધ II રેશનિંગ ચાલુ હતુ).

હજુ સુધી તે હજુ પણ ખડતલ વખત હતો. તેઓ એક પલંગ દીઠ એકથી વધુ વ્યક્તિ સુતી ગયા. ડોલેટ બેડના ધાર પર લટકાવેલા એક હાથથી ઊંઘે છે! ભાડાની જગ્યાએ, હબીબ હિરજીએ તેમને સુફરા અને તાલિકો હલવો બનાવવા તેમજ બીજા મંડળના ઉદ્ઘાટન સમારંભ માટે ખોરાક આપ્યા હતા, જે તેઓ તેમના ઘર પર ઉભા કરવામાં આવ્યા હતા (જેના પર તેમણે ખૂબ પૈસા કમાવ્યા હતા, તેને "તેમના બાળક" તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો હતો તેની પાસે કોઈ બાળકો ન હતા). તેમણે ઘટકો પૂરા પાડ્યા, તેઓ મજૂર કર્યું.

તેમના સંઘર્ષમાં મદદનો એક સ્રોત હારી ગયો હતો, હબીબ હિરજીના પિતરાઈ જાનીબાઈને મામા ટેકલા નામના ઉપનામ હતા. તેકલાના નામદાદ મિશન નર્સ પછી તેના મૂળ ઉપચાર માટે મૂળ વતનીઓએ તેને હુલામણું નામ આપ્યું હતું.

મિકીદાનીમાં થોડા મહિનાઓ પછી, હબીબ હિરજીના સહ-હસ્તાક્ષર સાથે, તેમણે મહુતામાં ડુકા શરૂ કરવા માટે, દક્ષિણ પશ્ચિમના આંતરિક ભાગમાં 125 કિ.મી., ઇસ્માઇલી વસતી સાથે અબ્બલ્લા જાદવવી, રાજબલી જાદવીજ, અને હ્યુઝિન મન્જી તેઓ આ નાની જગ્યા કે જે તેઓ એક પડદો સાથે બે વિભાજિત! શેરી તરફની બાજુ તેમની રિટેલ દુકાન હતી, અન્ય તેમના નિવાસસ્થાન. તેમના સ્ટોવ ત્રણ પત્થરો હતા!

મહુતામાં હબીબ હીરજીના નાના ભાઇ નાઝારલીએ ભાઈ હબીબને માલસામાનની ઓફર કરી હતી, પરંતુ બાદમાં તેને ઉથલાવી દીધું હતું કારણ કે તે એક ખૂબ જ પ્રતિબદ્ધતા ધરાવતો હતો જે તે ન કરી શકે. અને ફરી એક વાર, ડોલેટે સિલાઇ કરી, આ વખતે પણ દુકાનમાં મદદ કરી. પરંતુ હવે, અઠવાડિયામાં એક વાર તેઓ 6 સેન્ટ્સ ચિકન ખાઈ શકે તેમ છે. બાળકો તાંગ માટે લડશે અને ડોલેટ તેમને કહેશે કે દરેકને વળાંક લેવો પડશે.

મહુતાને અજમાવવાનો પ્રયાસ કર્યા પછી અને વર્ષમાં સારા ન હતા તે શોધવા માટે, તેઓ દુકાનને નેનંમ્બામાં ખસેડ્યાં, અડધો રસ્તો મીટરવા તરફ લઈ ગયા, કેન્યામાં મોમ્બાસામાંથી તેમનો માલ મેળવ્યા. નાનંમ્બામાં આશરે 50 જેટલા વિશાળ ઇસ્માઇલી વસ્તી હતી. ત્યાં પણ તેઓ એક ભાગમાં બે ભાગમાં રહેતા હતા - પડદો દ્વારા!

શેરુ ભાભીના અસ્થમાને વધુ ખરાબ થતું હતું તે ખરાબ હલાટમાં હતી એક આફ્રિકન જે તેના વિશે સાંભળ્યું તેના દ્વારા આવ્યા અને તેના રાજ્યને પૂછ્યું કે શા માટે તેઓ સારવાર શોધતા નથી. તેણે તેના ઇલાજની ઓફર કરી અને 60 / = માટે પૂછ્યું, પરંતુ જ્યારે તેણીને સાજો કરવામાં આવ્યો ત્યારે. તેમણે તેમના ઘટકો / પ્રવાહી લાવ્યા. તેઓએ તેને ચિકનના ટુકડા આપ્યા અને તેમણે તે બધાને રાંધ્યું અને સિકીનાને આપ્યું. તે સાજો થઈ ગયો! અને તેમણે તેના કલ્લુબા ફાકી માટે ભલામણ કરી. ભાઈ હબીબએ તેમને માત્ર 60 / = જ નહીં પણ તેમને બસ્તાનો કાન્ઝુ અને એમ્બોરાઇડ્ડ કેપ પણ આપ્યો હતો.

અવાજો, સાપ, ... [ફેરફાર કરો] આફ્રિકામાં રાતના સમયે ક્યારેક ભયાનક હોઈ શકે છે

મિકીન્દાની: તેઓ કોઈને કોઈ દરવાજામાંથી પસાર થવાનો પ્રયત્ન કરતા હતા - એક ખાતરપાડુ? તેઓએ પડોશીઓને બોલાવ્યા પરંતુ ત્યાં કોઈ પ્રતિભાવ ન હતો. તેઓએ ડુઆ, તાસ્બીહ, જિનન, આમ આખી રાત વિતાવી.

[અરેબિક] અલ્લાહ હ્યુઆ ઇન્રી ઔજુ બૈકા, મિલાન ખોસો વૉલ ખાબૈસ

[ગુજરાતી] યા ખુદા એમોન દોર રક્ષે ખરાબ-રુએ થી, જેરે અને નેરી જતને છે

'ઓ અલ્લાહ આપણને દુષ્ટ આત્માઓથી દૂર રાખે છે, જે પુરુષ અને સ્ત્રી છે'

સવારે, તેમના રાહતમાં, તેમને લાગ્યું કે દરવાજો તૂટી ગયો ન હતો.

થોડા દાયકા બાદ, એમટીવારામાં, ડોલેટ તેમની બાતિની છત પર ઘોંઘાટ કરી રહ્યાં છે, પડોશી ફરિયાદ પણ કરે છે. એક નોકર બધા રાત્રી સંત્રી તરીકે પોસ્ટ કરવામાં આવી હતી પરંતુ કંઇ જોવા મળી હતી. કોઈ પણ સંભવિત દુષ્ટતાને દૂર કરવા માટે રાત્રે દ્વારા કુરાનિક આર્યોનો પઠન કરવામાં આવતો હતો.

નેનંમ્બા: સાપ! [ફેરફાર કરો] તે તેમને યાદ કરે છે - કેટલીકવાર છતની જૉઇસ્ટ્સથી લલચાય છે તેઓને ઘીને બોલાવવા કહેવામાં આવ્યું હતું, જેમના ધૂમ્રપાન તેમને આંધળા કરશે અને પછી તેઓ માર્યા જશે. અને જો ત્યાં બે સાપ હતા - એક નર અને માદા - બંનેને માર્યા ગયા હતા, કારણ કે જો કોઈ બચી ગયો હોય તો તે બદલો લેવા પાછા આવશે!

હોમ ઉપાયોઃ દાખલા તરીકે, મૅસો સામાન્ય રીતે નાઈ દ્વારા કાપી અને સારવાર કરતો હતો, પરંતુ ક્યારેક ઘરના નોકરને રોકવામાં આવતો હતો, જે તેને ઘા પર લાલ ગરમ મરચું પાઉડરને લાગુ પાડતા હતા, જેના કારણે ડોલાટના પોતાના અંગત અનુભવોથી પીડા થઈ હતી.

નાનિંભામાં, તેને કહેવામાં આવ્યું હતું કે તે એક કચ્છ નગર છે અને જો તે સમુદાયમાં મિત્રો બનાવવાની હતી, તો તેણી હૃદય દ્વારા કચ્છમાં સારી રીતે શીખે છે.

1 9 42 માં, ભાઈ બદરુ તેમના અભ્યાસ માટે મોમ્બાસ ગયા, અને 1 9 46 માં, તેઓ નાનંમ્બામાં પરિવારમાં પાછા આવ્યા.

ફતમાનું પણ મૃત્યુ થયું. ફતમાના પતિ ગુલામલીએ ફરી લગ્ન કર્યા વિના, તેના બાળકોને કેવી રીતે અસર કરી તે અંગે ચિંતિત. આખરે, તેના હાઈ બ્લડ પ્રેશર તેમને વધુ સારા મળ્યા અને તે નંદંદા મિશન હોસ્પિટલમાં મૃત્યુ પામ્યો.

Musoma માં, 1950 ના દાયકાના અંતમાં, ડોલેટને એક અન્ય વિચિત્ર ઘટનાની ખબર પડી - એક પાડોશી સાંમ્બાઈ જે તેના નવા પગની નીચે તેના પગ ધોવાને પસાર થતા પેરના પ્રભાવ હેઠળ આવી હતી અને આમ "જપ્ત" કરવામાં આવ્યું હતું. તેણીએ તળાવની બાજુમાં કમ્પાલામાં સંબંધીઓ હતા, જ્યાં લોકોએ કહ્યું હતું કે કોઈ એવી વ્યક્તિ છે જે દુષ્ટતા કાઢી શકે છે. તેને ચાર મજબૂત લોકો દ્વારા હોડીમાં કમ્પાલા (જેથી અલીભાઇને ડોલાટ સાથે સંબંધિત) માં બળ દ્વારા હાથ ધરવાનું હતું. સામ્બાઈ મુસુમા પાછો ફર્યો - આ ઘટનાને એક સુખી અંત હતો.

અને તેમની દુકાનની બહાર, તેઓ પાણીથી ભરેલા ફુગને (જેનો ખર્ચ 1 / = પ્રતિ ડીબી) રાખતો હતો જેથી કોઈ પણ મૂળ સ્થાને તરસ્યું ન હોય.

1946: સાગાઇ અને લગ્ન [ફેરફાર કરો] ઇમામની ડાયમંડ જુબિલીએ ખોજા ઇસ્માઇલીસ માટે ઘણા લગ્નનો સમય હતો. અને તેથી તે મવન્ઝામાં પિતરાઈ ચચા કસામ એમેર્સીએ ચિકા પિરાભાઈ ભાનજી સાથે વાત કરી હતી, જે આઇકીઝુના ગુલામશુય જીવનની વાત કરી હતી, જેમણે ક્યારેક તેમની કંપની પાસેથી મલ ખરીદી હતી અને પાંચ વર્ષ તેમના વરિષ્ઠ, અલીબહહી ગુલામશુંસિંહ જિવાણીને ડોલેટ માટે સારો મેચ તરીકે ખરીદ્યો હતો. ચચા આ મેચ માટે સંમત થયા

તેણીના સાગાઈ અને લગ્ન તે જ દિવસે, 9 ઓગસ્ટ, 1946 ના રોજ હતા. તેણીએ તેના ફ્યુઅર લાઇફ પાર્ટનરની એક નજરે, જ્યાં સુધી તેણી યાદ છે, "અમી સુવા જીઆ" (અમે ઊંઘી ગયા) જાણતા હતા. તેઓ ઘણા યુગલો સાથે મોટા હોલમાં ઇમામ દ્વારા પરણ્યા હતા. જેમ જેમ તેમના નામોને બોલાવવામાં આવ્યા હતા, તેઓ ઇમામ પાસે આવ્યા, જેમણે તેમના હાથ લીધા, તેમની સાથે જોડાયા, તેમના ખભા માર્યો અને તેમને આશીર્વાદ આપ્યા. ઇમામ માટે સોનાની સાંકળની ભેટના બદલે, તેણીએ 51 / = (તેણી શા માટે આ વિચિત્ર રકમ શા માટે નથી જાણતી) ચૂકવી હતી જેના માટે તેણીએ એકને ઉછીનું લીધું હતું અને જે તેણે ઇમામની ગરદન પર લપેટી હતી. તે પછી આગામી દંપતિ માટે આપવામાં આવી હતી.

અલભાઇએ દર એ સલામમાં મૂવી તારીખે પોતાની નવી નવી કન્યા લીધી. તેમ છતાં પછી Dolat તેની પત્ની હતી, તે સાચું અર્થમાં તારીખ હતી: દર ભરેલું ડાયમંડ જ્યુબિલી હાજરી આઉટ-ઓફ-towners હજારો પર હજારો સાથે હતો. એટલી જેઓ જેની સાથે તેઓ મૂકી શકે સંબંધીઓ ન હોય કે, ખૂબ ગમે ત્યાં કોઈપણ આવાસ શોધવા માટે અશક્ય હતા. આ પ્રકાશમાં, આ મુલાકાતીઓને રાખવા ખુલ્લી મેદાન પર એક વિશાળ શિબિર બાંધવામાં આવ્યું હતું. આ રીતે, અલીભાઈ અને પરિવાર છાવણીમાં રહ્યા હતા જ્યારે ડોલાપ (અને પારિવાર) બહેન રેહમતના લગ્ન પહેલા અને પછી લગ્નમાં બે દિવસીય વિરામ સિવાય જ રહ્યા હતા: નવા લગ્નની યુગલોને પણ આવાસ શોધવા માટે અને ઇસ્માઇલી રેસ્ટ હાઉસ એ 'રેશન મહત્તમ બે રાત! તેથી બાકીના ઘરે બે રાત થયા પછી, અલભાઈ પાછા શિબિરમાં ગયા, દૌલ બહેન રહેઠતની. અને આમ, મૂવી રાત બહારની તારીખ સાચી હતી! અને આ પહેલીવાર ડૉલટ ફિલ્મ જોશે!

ફિલ્મના માર્ગમાં, બાકીના કુટુંબીજનોની ઝૂંપડપટ્ટીમાં બાકીના પરિવારની પાછળ પડ્યું, ડોલેટે એક ફોટો સ્ટુડિયો જોયું અને અલભાઈને વિનંતી કરી અને તેમની ફોટો લેવામાં આવે. અલીભાઇએ થોડી ચીજો માટે મૂડ ન કર્યો અને મૂવી થિયેટરની અંદર જવાનું ખૂબ જ ચિંતન કર્યું હતું. પરંતુ ડોલાટે તેમને કહ્યું હતું કે તે લાંબા સમય સુધી નહીં લેશે. તેમના ફોટો લેવામાં આવ્યા હતા અને વિકસિત પ્રિન્ટની પહોંચ માટે બહેન રહેહતનું સરનામું લખ્યું હતું

પ્રિન્ટો પહોંચાતા પહેલા તેઓ ઇક્વિુમાં અલભાઈના ઘર માટે ડાર છોડી ગયા હતા, તે પછી તેઓએ પ્રિન્ટ જોયા નહીં. સમયસર પ્રિન્ટને બહેન રહેમાતને પહોંચાડવામાં આવ્યા હતા, જેણે તેમને ફોટાઓના સંગ્રહમાં મૂકી દીધા હતા. અડધી સદી પછી, ટોરોન્ટોમાં, તેણીએ તેના સંગ્રહમાંથી બ્રાઉઝ કરી અને પ્રિન્ટને ડોલોટમાં તેનો ઉલ્લેખ કર્યો. આશ્ચર્ય અને ખુશીથી ડોલાટે કહ્યું કે તેણે ક્યારેય ફોટો જોયો નથી. રહેહતએ તેના સંગ્રહમાંથી છાપ આપી હતી. ડોલેટમાં તેના કલ્વા કિવિન્જે દિવસોમાંથી કોઈ ફોટા નથી. તે ત્યાં ફોટો સ્ટુડિયો છે ત્યાં કે ખૂબ જ ચિત્ર લેવાથી યાદ નથી.

ડોલાટના લગ્ન પછી અને ઇકીઝુ ખસેડવા, ભાઇ બડરૂએ નિયાલા નજીકના એક ગામમાં દુકાન શરૂ કરી, જ્યારે હબિબ અને માએ નનંમ્બામાં દુકાન ચાલુ રાખી.

III. ઇકીઝુ, મુસુમો, એન.ડબલ્યુ તાંગન્યિકા, 1946-58 [ફેરફાર કરો] ઈકિઝુમાં, ડોલાત પતિ અલભાઈ, નાન જેથ ઇસ્માઇલ, જેથ્ની ડોલત અને સાસુ સાંમ્બાઈ સાથે રહેતા હતા. મોટા જેઠ સેમજી તેમના પરિવાર સાથે નજીકમાં રહેતા હતા.

ત્યાં માત્ર એક અન્ય ઈસ્માઇલી પરિવાર છે, નજીકથી સંબંધિત છે, પરંતુ અન્યથા એકદમ અલગ છે: આમ, નાના ભાડે કોટડીમાં આઇકીઝુ જામત ખન્નામાં એક જ પરિવાર હશે - જીવનીસ નંદિસ બધા ઘરે પાછા આવશે!

આ કુટુંબ મોટે ભાગે કપડું, ખાસ કરીને મેરિકાની એક ડુકા ચાલી રહ્યું હતું જે ખૂબ લોકપ્રિય હતું. હવે 22 વર્ષની વયના ડોલેટ માટેના જીવનને પોતાના નવા પરિવાર સાથે, દેશના બીજા ભાગમાં કેવી રીતે જીવી રહ્યા છે? તે માના શબ્દો યાદ કરે છે:

અપનાની ચોક્ખી એક દિવા કોઈ બિજા ની વાઉ, (અમારી પુત્રી અમુક દિવસ કોઈની પુત્રી ઈન કાયદો)

અને કોઈ ની ચારકોણી એક દિવસ એપાણી વાઉ (અને કોઈની પુત્રી એક દિવસ અમારી પુત્રી ઈન કાયદો)

છૂકરી અને વાહ માં કોઈ ફારક નથી (દીકરી અને પુત્રીને કોઈ તફાવત નથી)

તેણે ધોવા, ઇસ્ત્રી, સફાઈ, રસોઈ વગેરે સહિત ઘરકામ કર્યું. સાંમ્બાઈ એ ખૂબ જ કડક હતો કે માદાને ઘરેથી બહાર જવાની મંજૂરી ન હતી, પણ જામત ખનામાં જવાની નહીં! અને ભાઈ-બહેનની હાજરીમાં તેમને દુકાનમાં મંજૂરી ન હતી. પરંતુ સાંમ્બાઈ ખૂબ ધાર્મિક હતો અને "આંતરિક ઘડિયાળ" હતી - તરત ડુઆ સમય પર તે જાહેર કરશે કે તે પ્રાર્થનાનો સમય હતો અને તમામ કામ બંધ થવાનું હતું. ડોલાતના લગ્ન પછી થોડા વર્ષો બાદ સાંમ્બાઈનું મૃત્યુ થયું હતું. પરંતુ કડક નિયમો ચાલુ રહેશે: ખુશીલી દરમિયાન પણ, જમત ખનાની સમાપ્તિ પછી તરત જ, નાન જેથ ઇસ્માઇલ તેમને ઘરે લઈ જશે, દાંદિયા રાસ અથવા રાસદામાં ભાગ લેતા નથી. પરંતુ પતિ અલભાઈ, જેનો તેનો આનંદ માણતો હતો તે પાછળ રહેતો હતો, મધરાત પછી ઘરે પાછા આવતો હતો, તકલીફોમાં દ્વેષ!

પરંપરા મુજબ, લગભગ એક મહિના કે તેથી વધુ લગ્ન કર્યા પછી, ડોલેટ તેના જન્મ-કુટુંબીજનોની મુલાકાત લેશે, પરંતુ પરિવારમાં એક મોત ન હતી. થોડા સમય પહેલાં, તેણીના મામા સસરા - જેણે મૂળથી ભારતની જીવનવાસીઓને બોલાવી હતી - તેમાં સાયકલ અકસ્માત હતો. તેણે પ્રથમ વખત તેનો હાથ ગુમાવી દીધો, જે પછીથી ગૂંચવણો વિકસાવ્યો હતો જેથી તેણે તેના હાથ ગુમાવ્યાં, પછી આખરે સંપૂર્ણ અંગ બાદમાં તેમણે છાતીમાં અગવડતાની ફરિયાદ કરી. દર એસ સલામમાં તેમને એક્સ-રે લેવામાં આવ્યા હતા. એક મહિના પછી પરિણામો આવ્યા. તે કેન્સર હતું અને તે ફેલાયું હતું. ત્યારબાદ તે ખૂબ જ દુઃખમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા. ડોલાટના લગ્ન પછી બે મહિના પછી આ થયું. તેના મામા સસરાના દંતવૃક્ષના બે મહિના પછી, તેણીએ નાંનામ્મામાં તેના જન્મ પરિવારની વિલંબિત મુલાકાત માટે ગયો.

એક મહિના પછી, અલીભાઈ નોલેંમ્બા આવ્યા અને ડોલાટે ઘરે પાછા ફર્યા. તેઓ દર ઍ સલામ, પછી ટેબોરા અને લેક વિક્ટોરિયાના દક્ષિણ કિનારે મવાન્ઝા ગયા. તે મ્વૅન્ઝામાં હતી કે પતિ અલીભાઇએ અસ્થમાનાં પ્રથમ પ્રારંભિક લક્ષણોનો અનુભવ કર્યો હતો. તેમણે મ્વૅન્ઝાથી મૂસો સુધીની હોડી સફર પર ખરાબ રીતે ઉધરસ શરૂ કરી. પરંતુ આ માત્ર પ્રારંભિક લક્ષણો હતા ઘણા વર્ષો પછી તેમને સંપૂર્ણ અસ્થમાનો અનુભવ થશે.

પ્રથમ પુત્ર ફિરોઝ 1948 માં આઇકીઝૂમાં અહીં જન્મ્યો હતો. પરંપરા એવી હતી કે તેનું નવજાતનું નામ તેની / તેણીના ફૈ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. અને તે અલીભાઈની એકમાત્ર બહેન શેરબનુ હશે પણ તેમની માતા સાંમ્બાઇએ જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લી વખત તેણીએ બાળકનું નામ શામજી રાખ્યું હતું - તે માત્ર એક વર્ષ પહેલાં મૃત્યુ પામ્યું હતું. જેઠાણી માલેકની (સાજીની પત્ની) બહેનની પુત્રી નર્બનુ કોઈ ભાઇ નહોતી, તેથી અલભાઈએ તેની બહેન બનાવી, અને તે તે હતી જેમણે નામ ફિરોઝ આપ્યું [સાજજી અને માલેકની આઠ દીકરીઓ હતી, કોઈ એક દીકરો નહોતા કે માત્ર એક જ યુવકનું મૃત્યુ થયું.

તેના બીજા પુત્ર ઝુલ્ફિકર (ઝુલ) ની ડિલિવરી માટે, 1950 માં, ડોલાટે નૅંંઆંબામાં તેના માતૃભાષામાં પાછો ફર્યો. ડિલિવરી પોતે નંદંદા મિશન હોસ્પિટલમાં હતી. ત્યાં તેમને રસોડામાં સવલતો સાથે એક રૂમ આપવામાં આવી હતી પરંતુ તેમને પોતાની કરિયાણા પૂરી પાડવાનું અને પોતાના રસોઈ કરવા પડશે. ભાઈ હબીબએ ચિંતા ન કરવાની સલાહ આપી અને તે મદદ માટે એક નોકર આપશે. ઝુલનું નામ મોટા જેઠની પુત્રી લીલા હતું.

તેણીના રોકાણ દરમિયાન, તેણીએ તેમના ગામ ડુકામાં બડરૂની મુલાકાત લીધી હતી. તેણીને એકલા સ્થળે ન ગમતી ન હતી અને તેને વિક્ટોરિયા સરોવર પર મજિતામાં જવાની સલાહ આપી હતી, કલ્વા કિવિન્જે ટ્રેડીંગથી પરિચિત કુટુંબ મોહમદલીને મદદ કરશે. બડરૂ અને મા ચાસ્ય ચચા હ્યુઝિન અમેર્સીથી સ્થળે ભાડે રાખીને ત્યાં જતા રહ્યા. નૈનામ્બામાં હબીબ પાછળ રહ્યા હતા માએ તેમના જીવનના બાકીના વર્ષો મજીટામાં તેના સૌથી નાના પુત્ર બડરૂ સાથે ગાળ્યા હતા.

1954: મ્યુસોમો [ફેરફાર કરો] નના જેથ ઇસ્માઇલ તેમના બાળકોના શિક્ષણ માટે Musoma ગયા અને, માં 1954, જીવન પણ Musoma ખસેડવામાં કે જેથી પ્રથમ ફિરોઝ, પછી Zul, જાહેર શાળા હાજરી આપી શકશે. શાળામાં રજાઓ દરમિયાન, યુવાન ભાઈઓ ફિરોઝ અને ઝુલ મજીતામાં તેમની નની માતા અને મામા સાથે રજાઓ ગાળવા માટે બસ લઈ જવાની રાહ જોતા ન હતા.

રાઇફટના જન્મ પછી તરત જ મમીતામાં - મજીતામાં. ડૉક્ટરે ભાઈ બડરૂને પરિવારના સભ્યોને જણાવવા કહ્યું. ડોલેટે તેમની સાથે રફત લીધા, જેમાં નાન જેથ ઇસ્માઇલ સાથે ફિરોઝ અને ઝુલ છોડ્યા. માને મોસોમામાં હોસ્પિટલમાં લેવાની જરૂર હતી પરંતુ પ્રવાસ જોખમી હતી તેથી ડૉક્ટર તેને શામક ઇંજેક્શન આપ્યો. ચાર દિવસ પછી, મુસૉમામાં, તેણીએ ખરાબ માટે વળાંક લીધો. તેમના મૃત્યુ સમયે ડોલેટે તેના હાથમાં નસીરલીની દીકરી રોશન હોવાનો ઢોંગ કર્યો હતો, જેણે સમયસર ન બનાવ્યું.

1 9 50 ના દાયકાના મધ્યમાં પતિ અલભાઈ નાદંદામાં તેની નાક / સાઇનસની સમસ્યાઓ ચકાસવા માટે અને તે પણ ડોલેટના પહેલાના વતનમાં જોવા માટે મીટવારા ગયા હતા. તેમને દાર એ સલામમાં સર્જરીની ભલામણ કરતો અહેવાલ આપવામાં આવ્યો હતો. ત્યાં તેમણે ડો જોસેફ (જેને [ડોલાટના ભાઇ] નાઝારીના ડૉક્ટર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જેમ કે બે સારા મિત્રો હતા) દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવી હતી. આ સફર દરમિયાન તે એમટીવારામાં નવા ખાલી લોટ માટે અરજી પત્ર ભરી.

યાત્રા, તે બહાર આવ્યું, અલભાઈ માટે ફાયદાકારક હતો. રસ્તા પર જ્યારે અસ્થમા નથી! અને તેથી, તેમણે મુસાફરી આનંદ!

1 9 58: અસ્થમા [ફેરફાર કરો] તેમના અસ્થમાને કારણે, 15 જાન્યુઆરી, 1 9 55 ના રોજ, અલભાઈ, ડોલેટ અને તેમના ત્રણ પુત્રોએ માતવા માટે મુસોઆ છોડ્યું હતું, જ્યાં પહેલાંની મુસાફરીમાં અલભાઈ શહેરમાં નવી શેરીની યોજના પર જમીન માટે અરજી કરી હતી અને તે ખરીદવાની હતી.

ભાઈ બદરુએ અલીભાઈના વ્યવસાયને ખરીદ્યો, મજિતામાંથી બહાર નીકળીને- ડોલેટના મોટા જેઠ સેમજી અરુશામાં જતા, નના જેથ ઇસ્માઇલ મુસુમોમાં રહેતો. ત્યારબાદ ટૂંક સમયમાં જ, ભાઈ હબીબ નનંમ્બામાંથી નીકળી ગયા હતા અને બડરૂની સહાયથી મજિતામાં તેમની અગાઉની દુકાનમાં ભાગ લીધો હતો.

1959: મસૂરાથી માતવા સુધીના સ્થળાંતરની સફર [ફેરફાર કરો] આ એક સાહસ સાબિત થશે! અને, બધું જ વધુ પડતું બધું જ હતું, પતિ અલીભાઈની ઇસ્લામની દફનવિધિ માટે અસ્વાન, ઇજિપ્ત જવાની ઇચ્છા હતી. સમય ચાલી રહ્યો હતો અને મુસાફરી ચોક્કસપણે થઈ જવું જોઈએ કારણ કે ત્યાં માત્ર મુસ્નોમાથી મવાન્ઝા, રેલવે હેડ, દર એસા સલામની બે દિવસીય ટ્રેન સફર અને માત્ર દારાથી માતારવા માટે બે સાપ્તાહિક હોડી હતી. જ્યાં અલભાઈને જહાજમાં બોલાવવું પડશે - આગમન પર અધિકાર - અસવાન જવા માટે!

તેઓએ મુસોમાની એક રાતોરાત મુસાફરી માટે મુસોમામાં એક તાયરી હોડી ચઢાવી. તેઓ પાસે ટિકિટ ન હતી પરંતુ બોર્ડ પર એક ખરીદવા સક્ષમ હતા. ત્યાં ફક્ત ખુલ્લી ડેક જગ્યા હતી, જ્યાં સુધી તમે પલંગ છોડવા માટે કેબિનમાં ક્રૂને ચૂકવણી નહીં કરો. પરંતુ ઉપલબ્ધ એવા કેબિન પૈકીના એકમાં ચાર બેડમાંથી ફક્ત એક જ હતો (અન્ય ત્રણ મૂળિયા દ્વારા લેવામાં આવ્યાં છે). તેથી ડોલેટ અને ફિરઝેઝ, ઝુલ અને રાઇફટના વંશ એક બેડમાં સૂઈ ગયા હતા, જ્યારે અલીભાઈએ કહ્યું હતું કે તેને ઊંઘવાની જગ્યા મળશે. પતાવટ કર્યા પછી, તે બીજી એક મહિલા પ્રવાસી, રોઝી, તેણીના જેઠાણીના પિતરાઈની મદદ સાથે પતિ અલભાઈને શોધી રહી હતી. તેમને કાર્ગો વિસ્તારમાં મોટર કારમાં ઊંઘી પડી હતી!

તેઓ દારાને ટ્રેનમાં જમવા માટે મ્વૅન્ઝામાં સમયસર પહોંચ્યા ફરીથી તેમની પાસે કોઈ ટિકિટ ન હતી પરંતુ સમય મર્યાદાને કારણે તેઓ બોર્ડ વગરના હતા, તેથી તેઓએ એક વગર પણ કર્યું. સ્ટોપ્સમાંથી એકમાં, અલીભાઈ ચા મેળવવા માટે મળ્યા હતા. આકૃતિ તેમણે તેમજ ધોવા માટે જાઓ શકે છે, આગામી વસ્તુ તેમણે જાણતા ટ્રેન વ્હિસલ ફૂંકાતા હતા. તેને ડૅશ, નજીકના કારમાં બોલાવવું પડ્યું, તેના પોતાના ડબો ખૂટતા હતા. તેમાંના કોઈની સાથે ડબ્બામાં શોધવું, તેણે પોતાના પરિચય કર્યા અને સ્થાયી થયા.

દરમિયાનમાં ડોલેટ અને તેના વંશની તેમની કારમાં આશ્ચર્ય હતું કે તેઓ ક્યાં હતા. લિટલ રાઇફેટને ખાનગીમાં ખવડાવવાનું હતું જેથી તેણી એક સ્થળની શોધમાં જઈ શકે. એક ખાલી કમ્પાર્ટમેન્ટ શોધ્યા પછી તે સ્થાયી થયા. તે ત્યાં સુધી જ રહ્યું જ્યાં સુધી તેના સફેદ લેવી મહિલા પરત ફર્યા ન હતા અને તેણીનો સામનો કર્યો હતો. ડોલેટે તેને કહ્યું હતું કે તે તેના ડબ્બોની યાદ નથી કરી શકતી કારણ કે તેના પતિની ટિકિટ હતી અને તેઓ તેને શોધી શક્યા નહીં. પરંતુ, તેને ખાલી કરવાનું હતું તેઓ ત્રીજી વર્ગ સુધી પહોંચ્યા ત્યાં સુધી ઘણા કાર દ્વારા તમામ માર્ગો ચાલ્યા ગયા હતા, જ્યાં એક પ્રકારનું મૂળ સ્ત્રી તેના બેન્ચને શેર કરવા માટે આમંત્રિત કરે છે. મૂળ મહિલાએ નાસ્તાની ઓફર કરી - બિસ્કીટ, કેક - ડોલાટના છોકરાઓ. છોકરાઓએ સ્વીકાર્યું કે શું તે સ્વીકાર્ય છે તે જોવા માટે માતાએ નજરે જોયું. તેણીએ અત્યાર સુધીમાં તેના માથાને હચમચાવી દીધી. પરંતુ મહિલા આગ્રહ ડોલેટ છોકરાઓ બિસ્કિટ ખાધા હતા.

તેઓ છેલ્લે ટિકિટ ખરીદવા અને દર એ સલામને તેમની રેલ્વે સફર પૂર્ણ કરવા સક્ષમ હતા. તે બહાર આવ્યું છે કે ડારમાં રેલવે સ્ટેશનની નજીકના રસ્તાઓ બંધ થઈ ગયા હતા કારણ કે નજીકમાં જ એક રાજકીય રેલી યોજાઇ હતી. આથી, આગમન સમયે, ત્યાં કોઈ મોહમ્દાલી હદ્દા (બહેન રેહતતનો પતિ) ન હતો કે જ્યાં તે ક્યાંય જોવાનું રહે. તેઓ પોર્ટરને તેમના એક મોટું સુટકેસ (તેમના સામાનના બાકીના સાધનોને માસૂરાથી માટવામાં મોકલવામાં આવતા હતા) લઇ જવા માટે રોકાયેલા હતા. કુટુંબીજનો બાળકો કરતાં વધુ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યા હતા, અલીભાઈએ તેની સાથે આગળ જતાં આગળ વધવા માટે તેની ખાતરી કરી હતી કે તે તેની સાથે ન જઇ શકે, જ્યારે ડોલેટ અને બાળકો પાછળ રહી ગયા. તેઓ મોહમ્મદાની બહાર રાહ જોતા જોયા, તેમની કાર બીજે ક્યાંક પાર્ક કરી.

ફરીથી, તેઓ દારાથી માતારવા માટે એક દિવસીય કાર્ગો બોટ પ્રવાસ માટે ટિકિટ ધરાવતા ન હતા. પરંતુ આ સમય તેઓ બોર્ડિંગ પર એક અધિકાર મેળવવા માટે સક્ષમ હતા.

એમટીવારાના આગમન સમયે, તેઓ નાનંમ્બાના ભાઇ હબીબને મળ્યા હતા, તેઓ જાણતા હતા કે તેઓ ડોલાટના પિતરાઇ પ્યારલી નાજીના નવા જીર્ણોદ્ધાર સ્થળને ભાડે લઇ જવાના હતા, તેમણે તેમને પૂછ્યું હતું કે તે તૈયાર થશે? તે ન હતું અને તેથી તેમણે અલભાઈને અલભાઈ સામ્જીના માટવાડામાં રહેવાનું સૂચન કર્યું હતું, જેનું સ્થળ નાની છે, બાકીનું કુટુંબ આવે અને નનંમ્બામાં તેમની સાથે રહેવું જોઈએ.

અલીભાઈને તેના સ્ટીમરને ઇજિપ્તમાં ચૂકી જવાયો હતો અને તેથી એક પખવાડિયામાં આગામી એકની રાહ જોઈ હતી. તેમણે એક વૈકલ્પિક સ્થળ શોધી કાઢવાનું શરૂ કર્યું, કારણ કે નાગજી સ્થળ તરત જ તૈયાર થઈ શક્યું ન હતું. ત્યાં એક કે ખાલી કરવામાં આવી હતી અને તેથી તે લીધો. તેમણે પોતાના પરિવારને નન્નામ્બામાંથી કહ્યું તેઓ એક સવારે પહોંચ્યા અને એ જ બપોરે તેમણે તેમના વહાણથી આસવાનમાં કૂદકો લગાવ્યો! પરંતુ ડૅલેટ્સને બેરેઝ બનાવવા અને તેમના રિટેલ સ્ટોર માટે પ્રદર્શન માટે સૂચનાઓ આપતા પહેલા નહીં. તે મોલ્સ ખરીદવા માટે વળતરની યાત્રા પર મોમ્બાસામાં સ્ટોપ સહિત બે મહિના સુધી ચાલશે.

પરંતુ તેમની મુસાફરીના સાહસનો અંત ન હતો - મસુસાથી મોકલેલા ચીજવસ્તુઓ ક્યાંક ભળેલા કેટલાક મિશ્રણને કારણે વિલંબિત થયા હતા. આમ, જ્યારે તેઓ તેમના સ્થાને ગયા ત્યારે તે બધાં નબળા હતા - અને ડોલાટે તેના મોટાભાગના સમયને પાછળથી પીછો કરીને બગાડ્યા હતા. મામા ટેકલાએ તેમને વચગાળા માટે ઘાડલો આપ્યો હતો. છેલ્લે કેટલાંક અઠવાડિયા પછી તેમની સામાન આવી ગઈ. ડોલાટે ફિરોઝ અને ઝુલ સાથે પથારી ભેગા કરવા માટે યાદ રાખ્યો, અહીં એક ખૂણા અને ત્યાં એક પગ રાખ્યો - જ્યારે થોડું રફત એક ખૂણામાં આજ્ઞાધીન અને શાંતિથી બેઠા અને તેમના માતાએ દ્વારા સૂચન કર્યું. તેમના પછીના પડોશી નર્મમોહેમ સામુ હતા. તેઓ સારા પડોશીઓ હતા, ઘણીવાર ડોલાટ અને શ્રીમતી સાજુ લોનાણીમાં નીચી ભાગાકારની દિવાલ પર વાતચીત કરતા હતા અને એકબીજાના રસોઈના નમૂના શેર કરતા હતા.

IV. મીટવારા, એસ.ઇ. તાન્ગાનિકા / તાન્ઝાનિયા, 1959-79 [ફેરફાર કરો] ઇજિપ્તમાંથી અલીભાઈના વળતર પર, એસટીસી (સ્ટેટ ટ્રેડિંગ કોર્પોરેશન) ની વિરુદ્ધ તેમણે ટાઉનમાં ખરીદી લીધેલા જમીનની જમીન પર યોજનાઓ શરૂ કરી, જે પોર્ટુગીઝ મોઝામ્બિક યુદ્ધ દરમિયાન કામગીરીમાં હતી. આ એક મોટું ખૂલેલું હતું, જે તેમની જરૂરિયાતો કરતાં ઘણું મોટું હતું. તેઓએ પ્લોટના પ્રારંભમાં એક માળનું બિલ્ડિંગ બનાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેઓએ ઉછર્યા બાળકોને બાકીના 1/4 જેટલી રકમ છોડી દીધી અને બાકીના 1/2 ને વેચી દીધા. નેનંંામાં ભત્રીજો તાજદીન હિરજીએ તેમના બાળકોને તેમના ભાવિ સ્કૂલ માટે રહેવા માટે એમટવારામાં એક સ્થળની શોધ કરી હતી. તેઓએ તેમને 1/2 ઘણું વેચ્યું, યોજના સામાન્ય સીડી માટે છે, જે બંને પરિવારોના ભાવિ ઉપલા માળ માટે અગ્રણી છે. તેઓ 1 9 61 માં ગ્રાઉન્ડ ફ્લોરમાં ગયા હતા અને કેટલાક વર્ષો બાદ તેઓએ ઉચ્ચ ફ્લોરનું બાંધકામ શરૂ કર્યું હતું, જે થોડા વર્ષો લેશે.

કોઈપણ નવા બાંધકામ સાથે, કેટલાક નાના ખામી અને નુકસાન અનિવાર્ય હતા. એક ભાંગી હતી કે પ્રવેશ પ્રકાશ સ્વીચ પ્લેટ હતી. તે ઠીક કરવા માટેનો અર્થ, તે અમુક સમય માટે તેવું રહ્યું, સ્વીચ સ્વયં હજુ પણ કાર્યરત છે. એક દિવસ, જેમ જેમ તેઓ જામત ખનાડા ડૉલટને છોડવા માટે તૈયાર હતા તેમ, તેમનું લેધર સૅન્ડલનું આવરણ તૂટી ગયું હતું. તેણીએ ઝુલને કહ્યું કે તેણીની દુકાનની દુકાનમાંથી રબરના સેન્ડલની એક જોડ મેળવવા માટે. જામત ખનાની પરત ફર્યા બાદ, યુવાન ઝુલ અને રાઇફટ માસ્ટિ કરી રહ્યા હતા અને એક હોશિયાર ડોલાટે તેમને કહ્યું હતું કે જો તેઓ શેરીમાં આવું ન કરવું હોય તો માસ્ટિસ્ટ કરવું જોઈએ, અને ઓછામાં ઓછું રાહ જોતા સુધી તેઓ ઘરે ગયા ઘરે, ડોલાપરે પ્રકાશને ચાલુ કરવા માટે પોતાનો હાથ મૂક્યો, તેણીએ પોતાની આંગળીને સ્વીચમાં અને જીવંત વાયરમાં રાખવી. તેણીને પાછા ફેંકવામાં આવી હતી, બારણું બંધ હિટ, ઝુલ હજુ પણ બહાર સાથે. ઝુલ, વિચારવું કે તેમના માતાએ તેનાથી અસ્વસ્થ હતો અને તેને બંધ કરી દીધો હતો, દોસ્તની દલીલ કરવાનું શરૂ કર્યું, અને ફરી ક્યારેય માસ્ટીને કરવાનું નહીં કરવાનું વચન આપ્યું. અંદરથી રિફટ તેમને કહ્યું કે મમી ઘટી ગઇ છે. ઝુલ તરત જ પડોશીઓને મદદ માટે દોડ્યો તેઓ આવ્યા, ડૉક્ટર તરીકે ઓળખાતા હતા અને ડોલાટની સારવાર કર્યા પછી, તેમણે કહ્યું હતું કે તે રબરની સેન્ડલ માટે નથી, તે તેના અંતનો હોઈ શકે છે. પછી, તેમણે અલભાઈને પ્રશ્ન કર્યો હતો કે જ્યારે સ્વિચ પ્લેટ ભાંગી હતી. એક શરમજનક અલીભાઈએ "ઓહ, ફક્ત ગઇકાલે" બહાર કાઢ્યું. તેમને જણાવવામાં આવ્યું હતું કે તે વહેલામાં નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. તેમના વ્યવસાયને જ્યુબિલી સ્ટોર્સ કહેવામાં આવતું હતું. શરૂઆતમાં તેઓ કપડા અને ટાયર વેચ્યાં! પરંતુ પાછળથી તેઓ વધુ સારી માર્જિનને કારણે યુહાન્ગા અને અન્ય અનુકરણ ઘરેણાં વેચવા માટે સ્વિચ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ ડોલેટ માટે જીવન હજુ પણ મુશ્કેલ હતું. પરિવાર વધારવા ઉપરાંત, તે "બીડ બાઈ" હતી, જેનું નિર્માણ કરવામાં આવતું હતું, કાનની રિંગ્સ ખૂબ જ લોકપ્રિય હતી, મોડી રાત્રે કામ કરતા; તે વાયર સ્ટ્રીપ્સ અને રંગબેરંગી મણકા અને કલ્પના - નો ઉપયોગ કરીને સામેલ છે. તેમણે ગ્રાઇન્ટેન ખરીદવા કરતાં ખૂબ સસ્તું હતું, પરંતુ ખૂબ જ કપરું હોવાને લીધે તેમના પોતાના દૈનિક લોટને ગ્રાઇન્ડી રાખ્યા હતા. અને નાના ફિયોરોઝ અને ઝુલે છૂટક વેપાર સાથેની મદદ કરી, ફિરોઝ સીધા આગળ અને ફ્રાન્ક એક છે ("તે કિંમત છે - જો તમે તેને ખરીદવા માંગો છો") અને ઝુલ વ્યૂહાત્મક સેલ્સમેન છે ("અમારી પાસે અન્ય સામગ્રી છે, વધુ સારી કિંમતવાળી ").

એમટવારામાં તેમના આગમન સમયે 150 ની ઈસ્માઇલી વસ્તી હતી, 400 જ્યારે તેઓ બે દાયકા પછી બચી ગયા હતા જામતખાન તેમની શેરીની હરોળના બીજા ભાગમાં હતી. અને હવે જેથ અને જેઠાણાના કડક નિયમોથી મુક્ત, ડોલેટે ડુઆ, તાશીબી, જિનન - અને રસાડ ભજવ્યું! જ્યારે તેઓ મુસુમો છોડતા હતા, ત્યારે તેઓએ 31 ડિસેમ્બરે, 1958 ના અંતમાં બે વર્ષની મુદત લાઇફ ડેડિકેશન મજલીમાં તેમના હોડોને પૂર્ણ કરી દીધી હતી. [ડોલેટ લેડીઝ સ્વયંસેવક કોર્પ્સમાં પણ લેફ્ટનન્ટ હતા.] જ્યારે તેઓ એમટીવારા પહોંચ્યા, ત્યારે ડોલાત અલભાઈ તે ઓછામાં ઓછા એક વર્ષ પહેલા જમાટ અહીં હોડો માટે નવા આવનારાઓ માટે વિચારણા કરશે. તેમના આગમનના ફેબ્રુઆરી (અલીભાઈ હજુ અસવાનમાં હતા), ડોલાટે નોંધ્યું હતું કે એક મહિનાથી વધુ સમય માટે બૈત-ઉલ-ખાયલ મજલી નથી. તેમને કહેવામાં આવ્યું હતું કે મુખી અને કમદીયાએ દરેક સાથે સ્વતંત્ર રીતે રાજીનામું આપી દીધું હતું કારણ કે તેમની સાથે સારી રીતે ન મળતી. અને તેથી, માતવારાના આગમનના ત્રીજા મહિનામાં, તેમને મુખીની નિમણૂંક કરવામાં આવી હતી. તેઓ અલીભાઈને આગામી માસિક મજલી માટે પરત ફરવાની રાહ જોતા હતા. 20: એમટારા જામત ખાના. 2009. [ફેરફાર કરો] અલીભાઈના પ્રથમ મિત્રોમાંની એક હસનાની એન. વાલજી, એક મિશનરી પણ હતી, જે મિત્રતા છે જે ટોરોન્ટોના દાયકાઓ સુધી ચાલુ રહી હતી. અલભાઇ માત્ર મીટરવારામાં જ નહિ પરંતુ આંતરિક ભાગમાંના નાના નગરોમાં અને એક વખત મૂડી દાર એ સલામમાં પણ ઝિયસ આપે છે. અલભાઇના અસ્થમા એમટીવા માં શમી ગયા હતા પરંતુ 3 વર્ષ પછી ફરીથી અદ્રુ થઈ ગયો હતો. તેથી ફરી, તેમણે માર્ચ 3, 1 99 61 માં, એમએચઆઇ માટે બીજો એરોજો મોકલ્યો. એક જવાબ એપ્રિલ 19, 1 9 61 માં પહોંચ્યો હતો. તે કહે છે કે હાલમાં કોઈ ઝડપી ઉપાય નથી પરંતુ સુધાર 5-6 વર્ષોમાં આવશે. ડોલાટે આ ભવિષ્યના સમયની નોંધ લીધી. તે પછી, 5 વર્ષથી થોડાં વર્ષો પછી અલિભાઈ અસ્થમાની તકલીફ અનુભવી રહ્યા હતા. તેમના ડૉક્ટરએ તેમને ઘરે સોય આપ્યો અને તેમને બહાર ન મળવા આદેશ આપ્યો. પણ તે ખુશીયાલી છે, તે ત્યાં સુધી રાહ જોતા હતા જ્યાં સુધી તે દૃષ્ટિથી બહાર ન હતો અને આગળ જતાં જામાત ખન્ના, રાહત પંપ તૈયાર થઈ ગયા! પ્રારંભિક 1960 ના દાયકામાં: ભાઈ હબિબના અંધત્વ [ફેરફાર કરો] 1960 ના દાયકાના પ્રારંભમાં, મઝીતામાં હબીબ ચિડાઈ ગયાં હતાં, સરળતાથી નારાજ થયા હતા. તેમણે તેમના ભંડોળને કાઢી મૂક્યો (જેની સાથે, બડ્રુને અગાઉ આ મુદ્દે કોઈ મુદ્દો ન હતો જ્યારે તેમણે આ વ્યવસાય ચલાવવા માટે ઉપયોગ કર્યો હતો). એવું કહેવાય છે કે ભંડોળ પછી વેર વાળવા પર હબીબ પર શ્રાપ મૂક્યો. તે પછીના દિવસે તેમણે આંખના ચશ્મા ગુમાવ્યા અને પછી ધીમે ધીમે, ધીમે ધીમે તેણે પોતાનો દ્રષ્ટિ ગુમાવ્યો. બદ્રુએ તેને બિઝનેસ નીચે પલટાવ્યો અને તેને મુસૉમામાં ખસેડ્યો, તેને કહ્યું: "હવા તને કમર્વાણી જુરૂ નાથી" - "હવે તમારે કામ કરવાની જરૂર નથી"

તેઓએ નજીકના કેન્યાના સરહદની આસપાસ સારવારની શરૂઆત કરી હતી, પ્રથમ કેસુમુમાં, પછી મૂડી નૈરોબીમાં. કંઈ કામ નથી પછી તે નાદાન્ડાના પ્રખ્યાત મિશન હોસ્પિટલમાં ગયો. તે પણ મદદ કરતો ન હતો. મીતાવાડામાંની એક મહિલાએ સૂચવ્યું હતું કે મલિકીન્દીના માલીમ, શેખ અહેમદી સાથે સંપર્ક કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેઓ આ અભિગમ પર માનતા ન હતા તેથી તેઓ તે કરવા માંગતા ન હતા. પછી તાજદીન હિરજીએ હબીબને મળવા અને તેને મલ્લમમાં લઇ જવાની ઓફર કરી. આ જોઈને, કુટુંબ નફરત કરાયું અને શેખ અહેમદી આવ્યા. તેણે કેટલાક પ્રશ્નો પૂછ્યા, જેમાં તેમણે તેમના ચશ્મા ગુમાવ્યા હતા અને ઉલ્લેખ કર્યો છે કે કેટલાક આફ્રિકન આમાં સામેલ હતા. તેમણે કાળા થ્રેડને પૂછ્યું કે તે એક મજબૂત શબ્દમાળામાં ફેરવ્યો અને તેને હબીબના માથામાં બાંધવામાં આવ્યો, તે કુરાનની આયાટ પઠન કરી અને કહ્યું કે જો સવારમાં સવાર હોત તો તે તેની સાથે વ્યવહાર કરી શકશે. રાતના સમયે, તેમના રૂમમાં ઘોંઘાટ પડ્યો હતો અને જ્યારે તેઓ જોતા હતા ત્યારે હબીબ અતિશય અને સ્વભાવિક હતા, તેમની રાતની ટેબલ નજીકના લોકો જોતા હતા - અને સ્ટ્રિંગ હવે તેમના માથા પર ન હતો! હબીબ મુસુમામાં બડરૂ પાછા ગયા ખૂબ જ ટૂંકો દૃષ્ટિથી, તે હજુ પણ વ્યાપાર કરવા ઇચ્છતા હતા. તેમણે બડરૂને કહ્યું હતું કે તે ઈકિઝુની મુલાકાત લે છે. બડ્રુએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ શું કરી રહ્યા છે તે જાણવા માટે માત્ર મુલાકાત લો અને પાછા આવો અને વ્યવસાય કરવા વિશે વિચાર ન કરો. હબીબની ઇકીઝુની સફરને કારણે તેને પરત કરવાની રીત સાથે મુશ્કેલીઓના કારણે ટૂંકી કરવામાં આવી હતી. બદરુએ પોતાના બપોરના ભોજન સમાપ્ત કર્યું હતું, અને તેની દુકાનની ફરજોમાં પરત ફર્યા હતા, એમ કહીને હબીબને તેમનું ભોજન લેવું જોઈએ. હબીબ તેમની ખુરશીમાંથી ઊઠશે નહીં. તે દૂર પસાર થયો હતો. તે 27 ફેબ્રુઆરી, 1965 ના રોજ - 27 વર્ષના ભાઇ નાઝારીલીના અવસાનના 27 વર્ષથી ટૂંકા ગાળાના એક દિવસ. બડરૂએ એમટીવારામાં ડોલેટને એક તાર મોકલ્યો, પરંતુ પોર્ટુગીઝ મોઝામ્બિકની સરહદ નજીક તાંઝાનિયાએ મોઝામ્બિકમાં પોર્ટુગીઝ સામેની લડાઈમાં તાંઝાનિયાએ મોઝામ્બિકાની ગેરિલાને સંબોધિત કરી હતી. વારંવાર અંધારપટ હતા અને કોઈ ટેલિફોન સેવા સહિત કમ્યૂનિકેશન પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. અને તેથી સામાન્ય રીતે તે જ દિવસે પ્રાપ્ત થયેલી તાર હબીબના દફનવિધિના ઘણા દિવસો સુધી પહોંચ્યા ન હતા. બડરૂએ હબિબના પુત્રો મેહ્ડી અને મોહમ્મદનો ઉછેર કર્યો. ન્યૂલાના મિસ્ટર વર્સી [ફેરફાર કરો] નૌલાલાના અમુક માહેરાલી વર્સીની વસ્તુઓ હતી જે માતૃભાષા ખરીદવા માટે આવી હતી. તે જિઆલીની જ્યુબિલી સ્ટોર્સમાં પ્રવેશ કરશે અને "જાલેબી સ્ટોર્સ, યા અલી" બોલાવીને અલભાઈને પીછો કરશે. અલભાઈને ખબર નહોતી કે એક દિવસ તો તે પુત્ર ઝુલના સસરા બનશે!

કૈન 1962 દર ટ્રીપ [ફેરફાર કરો] તેઓ દર (જ્યાં તેઓ મલિક ખરીદવા માટે ગયા હતા) થી માતારવામાં પાછા ફર્યા હતા. તેઓ પેટ્રોલ પર ટૂંકા હતા અને તેમને જણાવવામાં આવ્યું હતું કે Kilwa Kivinje પેટ્રોલ માટે નજીકના નગર હતું, પરંતુ ન તો ડ્રાઈવર કે અલભાઇ નગર સાથે બધા પરિચિત હતી. જ્યારે ડોલેટે અવિભાજ્ય અલીભાઈને કહ્યું હતું કે, "મને નગરના બજારમાં લઇ જાઓ અને ત્યાંથી જઇ શકો છો." તેણી આત્મવિશ્વાસથી તેમને મુખી કસામલી મેઘજી (તેમના શાળાના દિવસોમાં એક વર્ગની નીચી) લઈ ગઈ હતી, જેની પાસેથી તેમને માર્ગદર્શન મળ્યું હતું. પેટ્રોલ સ્ટેશન પર!

4 થી છેલ્લી ડિલિવરી [ફેરફાર કરો] ડોલેટની છેલ્લી ગર્ભાવસ્થાના નિદાનનું નિદાન મુશ્કેલ હતું અને તે નબળાઈ દર્શાવે છે. ઘણા ડૉક્ટરો જે સલાહભર્યા હતા તેમને દર એસ્ સલામ જવા માટે ભલામણ કરી હતી. આથી, શાફિકનો જન્મ 1 9 66 માં દારમાં થયો હતો.

શફાકનું નામ મોટા જેઠ સેમજીની પુત્રી યાસમિન હતું. તેણીએ ફરિયાદ કરી હતી કે તે રાઇફટ (જેને પ્રિન્સ અલી ખાન દ્વારા નામ આપવામાં આવ્યું હતું) ના નામ મળ્યું નહોતું અને 1 9 5 9 માં અલીભાઈ જિવની પરિવારે દેશના બીજા ખૂણેથી મસૂરાથી માઉન્ટવારા ફેરાહ તરફ જવાની સાથે તેને લાગ્યું કે તેને ક્યારેય નામ મળશે નહીં. આગામી બાળક તે બહાર આવ્યું તેમ, ડોલેટ અને અલીભાઈએ ખાતરી કરી કે આ વખતે તેણે કર્યું- ડોલાટે નામ મેળવવા માટે આર્શુમાં સંજીસને ફોન કર્યો. લેટ 1960: રાષ્ટ્રીયકરણ [ફેરફાર કરો] તેની સમાજવાદ નીતિના ભાગ રૂપે, સરકારે બેન્કો, ઉદ્યોગ, વગેરે અને ભાડાકીય સંપત્તિઓનું રાષ્ટ્રીયકરણ કર્યું. અલીભાઈએ તેમની જમીન અને બિલ્ડીંગ ગુમાવ્યું, જેમાં તેણે 1/2 લોટ જે તે તાજદીન હિરજીને વેચી દીધો હતો, જેમાં તે કાયદેસર રીતે પરિવર્તન લાવવામાં આવ્યું હતું, જેથી તેઓ એક દિવસ તે કરી શકશે અને તે દરમ્યાન તે પોતાની ઇમારત ભાડે આપી હતી. આમ, અચાનક બધા, તેઓ મકાનમાલિક ભાડૂત બનવા માટે ગયા!

ભત્રીજી એલૌદિન હિરજી તેમની સહાય માટે આવ્યા હતા, અને સરકાર સાથે તેમના કેસની વકીલાત કરી હતી. તેઓ તેમની દુકાન અને નિવાસસ્થાન રાખતા મકાનના ભાગને પાછા મેળવી શકતા હતા. બાકીના - 1/4 ખાલી લોટ અને બિલ્ડિંગમાં ભાગ લીધા હતા - તે ખોવાઈ ગયો હતો.

જ્યારે તેઓ રુશામાં હતા, ત્યારે તેમને જાણવા મળ્યું કે ઓહંગાંના પુરવઠો ત્યાંથી ડર એ સલામ કરતાં વધુ સારી કિંમત છે જ્યાંથી તેઓ સામાન્ય રીતે તે મેળવી લે છે. તેઓએ જોયું કે ખાસ કરીને સ્થાનિક માસાઈ આદિજાતિ ખરેખર તેમને વસ્ત્રો કરવા માગે છે, તેથી મોટી માંગ અને નીચી કિંમત. આ પછી, તેઓએ અરુશા પાસેથી તેમના ભણતર પુરવઠો મેળવ્યો.

___________________________________

ડોલાટની સ્મૃતિઓ 1 9 7 9ના અંતમાં છે. તે અને પતિ અલીભાઈ તેમના પુત્રોના નજીકના રહેવા માટે ટોરોન્ટો ખસેડ્યાં છે. 1970 ના દાયકાના પ્રારંભથી બહેન રહેમાત અને ભાઈ બદરુ પણ ત્યાં હતા. અલીભાઈના ભાઈ ઇસ્માઇલ પણ કેનેડામાં હતા, વાનકુંવરમાં, તાજેતરમાં પસાર થઈ ગયા હતા. ગ્લોસરી [ફેરફાર કરો] આ ગુજરાતી / કચ્છીના શબ્દો છે, સિવાય કે અન્યથા ઉ.દા. કિસવાહિલી માટે [કે], અરેબિક માટે [એ]

અનાના: અનેનાસ

Atak: છેલ્લું નામ, કુટુંબનું નામ, અટક)

આયાત: [એ] શ્લોક

બા: મા એક સામાન્ય ભ્રષ્ટાચાર

બાપ: પિતા કે દાદા

બારાખડી: ગુજરાતી મૂળાક્ષરના પત્રો (જુઓ કા, ખા, ગા, ઘા) અને દરેક સ્વર ધ્વનિથી બનેલી દરેક સંભવિત સિલેબલ

બારઝો: મંડપ

બાસ્તા: દંડ લાંબી કાપડનો પ્રકાર

બટી: [કે] ટીન; લહેરિયું લોખંડની શીટ

BEA: બ્રિટીશ ઇસ્ટ આફ્રિકા, જેને કેન્યા નામ આપવામાં આવ્યું હતું

બેરેઝ: [કે?] છાજલીઓનો કેપ્ટ્રી: શાબ્દિક રીતે, નોટબુક; સામાન્ય રીતે એક શાળા ગ્રેડ અર્થ છે

ભાભી: ભાઈની પત્ની

ભતા: એમબેટામાંથી તારવેલી

ભટો: એક પ્રવાસ માટે પેક ખોરાક

બૂલી: બાળકની બોટલ

બવાના: [કેવડા] શ્રીમાન, શ્રીમાન

ચોલા: સતત, દૈનિક

ચચા: કાકા જેવી (કચ્છ લોકો ચચાનો ઉપયોગ કરવાનું પસંદ કરે છે)

ચાચી: કાકી જેવી જ (કચ્છ લોકો ચાચીનો ઉપયોગ કરવાનું પસંદ કરે છે)

ચંદ્રૂસ: જ્યુનિપર વૃક્ષમાંથી સફેદ ગુંદર (ગ્લાસ બનાવવા માટે વપરાય છે?)

Chaglo: મનપસંદ, બગડેલું

ચાઇ: ચા

વિકાર

ચિકા: [કે] હસવું

Chora: દાળો પ્રકાર

ચોખા: ચોખા

છલી: બાસ્કેટ

છાંટા: ચહેરા પર પવિત્ર પાણીના છંટકાવને લગતી એક વિધિ

છતી: બાપ્તિસ્મા

ડૅબો: બોક્સ, રેલવે બોક્સર / કાર

દાંડિયા રાસ: ગુજરાતી લાકડી ડાન્સ

ડારિયા: તળેલી પલ્સ

ડીડર: ઇમામ દ્વારા આપવામાં આવેલા પ્રેક્ષકો

ડેરી: પતિના નાના ભાઈ

ડીબી: [કે] 4 ગેલન એલ્યુમિનિયમ કરી શકો છો

ધાર્મિક: ધાર્મિક

ડૉલટ: સંપત્તિ

ડુઆ: પ્રાર્થના

દુકા: [કે] દુકાન (શબ્દ ડકનમાંથી)

દુકાન: દુકાન

ફેઇ: પિતાના બહેન

ફૅન્સ: જેક ફળ

ફરિઆડ: ફરિયાદ

ફિરમેન: આજ્ઞા

ભંડોળ: કારીગર ઉ.દા. એક ડુકા વરરાદા પર સીવણ મશીન પર કામ કરતા દરજી

ગાગ્રો: પેટ્ટીકોટ એક સાડી હેઠળ પહેર્યો હતો

ગાણણીય: અંકગણિત

Gantani: બે ટુકડો પત્થરો અનાજ ગ્રાઇન્ડરનો

ઘોડલો: ગાદલું

Ginan: શાબ્દિક જ્ઞાન, પણ ધાર્મિક સ્તોત્ર

દોરાડો: મિશ્રણ, ગૂંચવણ

Gulabi: બોલ સફેદ માંસ સાથે નાના રાઉન્ડ ફળ

ગુંડા: ગુંદર બેરી (કોર્ડિયા ડિટોટોમા)

હિંદોલો: ઝિંકિંગ બોર્ડ લટકાવેલા જૉઈસ્ટ્સ

હોડા: નિમણૂંક

હાથ: હાથ

હલત: શરત

હલવો: મીઠાઈ

હરસ: થાંભલાઓ, સોજો હેમરોરિહિયમ્સ

હૅહી: કાપડની લંબાઈ (શબ્દ હેથમાંથી) માપવા માટે લાકડાના નિયમ; પણ ઉપયોગ કરી શકો છો બહાર caning (soti)

હોરી: એક બોહરા લેડી

ઇમામ: ધાર્મિક નેતા

જાત: પેટા જાતિ મૌરા: માથું નર યુદ્ધથી માથું વાળ

જલેબી: એક ટ્વિસ્ટેડ, સિરપ્રી મીઠી મીટમેટ

જામાઇ: જમાઈ!

જામત: મંડળના મેહમની: મહેમાન બનવા માટેની એક તક; ખાસ કરીને ઇમામને કરેલી તક

જનમ: આજીવન

જેઠ: પતિના મોટા ભાઇ

જેઠની: જેથની પત્ની

-જી: ઊંડા આદર દર્શાવતો પ્રત્યય

જુગુ: [કે] મગફળી

કા, ખો, ગા, ઘા, વગેરે: ગુજરાતી મૂળાક્ષરોનાં પ્રથમ અક્ષરો

કાછલી: સૂકા નાળિયેર શેલ

કડિયો: કાળા

કાકા: પિતાના નાના ભાઈ

કાકી: કાકાની પત્ની

કલ્લુમ્બા: એક જિનસેંગ? -મૂલ્ય રૂટ બલ્ગ

કમડીયા: મદદનીશ મુખી

કાન્કી: [કે] કાળા કેલિકો

કપડ: કાપડ

ખના: હોલ

ખનુ: લેડી

ખારેક: શુષ્ક તારીખ

ખૌશીયા: ઉજવણી

કિબાબા: એક માપ કન્ટેનર (4 ઔંસ)

કીટી: [કે] ખુરશી

લાટાની: બેકયાર્ડ

મજ્યુબ: [કે] મેસેન્જર, ટ્રસ્ટી મર્કાણી: [કે] પાતળા અમેરિકન કપાસ કાપડ મોટા: વડીલ

મોટા બાપ: પિતાના મોટા ભાઇ

મોતી: માળા, મોતી

મૌલા: ઇમામ

મોચી: જૂતા ઉત્પાદક

મુખી: મુખ્ય એટલે કે જામત ખનામાં ઇમામના મુખ્ય પ્રતિનિધિ

હત્યા: ભુરો કેલિકો

માબીબુ: ફળ કાજુ સાથે જોડાયેલ છે, અસ્થમા રાહત માટે સારી

મડેફુ: બાહ્ય નારિયેળ 'વાળ'

મજલીસ: એક (ધાર્મિક) વિધાનસભા

મામા: માતાના ભાઈ

માસી: માતાના બહેન

માસ્તી: તોફાન

મસો: મસો (ઓ)

ગણિત: વડા

એમબાટા: [કે] કોપરા

મીણ: મીણ

Maa: Mom

માલ: માલ

માલીમ: જાણકાર વ્યક્તિ, ધાર્મિક અર્થમાં

માઆવો: જાડાઈ, મજબૂત દૂધ

નાન-કતાઈ: કૂકી

Ngoma: [કે] નૃત્ય

નના: નાના

નની maa: શાબ્દિક રીતે નાની માતા, જેનો અર્થ માતાની દાદી છે

નવા: છત ઇવે

નોક્રી: જોબ ("સેવા" એ પૂર્વ આફ્રિકામાં વપરાતો શબ્દ હતો)

પરી: પરી

પેરોડી: વહેલી સવાર (પ્રાર્થના સમય)

પતી: સુશોભિત સરહદી પટ્ટી (કાપડ)

પંચેડી: પાતળા શાલ

પેડા: એક ભારતીય મીઠાઈ

ફાકી: સંમિશ્રણ

પિશી: એક માપ કન્ટેનર = 4 કિબાબા

પડો: લગ્નના દિવસ પહેલા ઉજવણી

પુરી: ઘી કે ઓઇલમાં તળેલું એક ઘીલું પૅફ્ડ, ખૂબ પાતળા પડ

રાત: રાત

રસાદ: ગુજરાતી પરિપત્ર સમૂહ નૃત્ય

રોજો: ઉપવાસ

રોટીઃ ઘઉંના લોટમાંથી બનાવેલ ભારતીય રાઉન્ડ બેલીલી ફ્લેટ બ્રેડ

રોટલી: રોટી

રોટલો: રોટીનું ઘાટું સંસ્કરણ અને બાજરી લોટથી બનાવવામાં આવે છે

સતી: સત્તેઇ

શેંબા: [કે] ખેતીવાળી પ્લોટ અથવા વાવેતર

શેખ: [એ] વડીલ

સિગડી: ચારકોલ સ્ટોવ

સિલાઈ: સીવણ

સોગ: શોક

સોઈ: ઈન્જેક્શન

સોટી: શેરડી

સાગ: કરી

સૅટ: સાત

સુફ્રો: બહુચર્ચિત સુફ્રા, ફુડબેરિંગ, નિમ્નદ્રષ્ટામાંથી ઉતરી આવ્યું

સફાઇ: સફાઈ

સાગાસ: બેન્ડ્સ, વગેરે સાથે સરઘસ

સાસરા: પિતા ઈન કાયદો, પણ એક પુરુષ ઈન કાયદો છે. મામા સસરા પત્નીની મામા છે

સાસુઃ સાસુ, સાસુ-સસરા વગેરે. માસી સસૂ છે

પતિના માસી

પીટુ: [કે] રસોઈ પોટ

તાલિકો: ઇમામની વાતચીત

Takli: bald નેતૃત્વ

તાંગ: પગ

ટેસબીહ: ગુલાબવાડી

સ્વાદ: કાળો સરહદી પટ્ટી (કાપડ)

તા: તાવ

તૈરી: [જી? કે?] કાર્ગો બોટ

તુંગી: પીવાના પાણીને સંગ્રહવા માટે માટીના પોટ

યુહાન્ગા: મણકો દાગીના **

વાના: દ્વાર

પગાર: અંદરનાં પગલાંઓ સાથે મોટી સારી

યુદ્ધ: વાળ

ઝાવાડી: [કે] ભેટ